دیمیتری مدودیف، الهام علی اف و سرژسرکسیان روسای جمهوری روسیه ، آذربایجان و ارمنستان روز یکشنبه در مسکو در خصوص راههای حل مناقشه قره باغ گفتگو کردند. قبل از این نشست کاخ کرملین اعلام کرد: روسیه درصورت برقراری مصالحه و توافق میان ارمنستان و آذربایجان، حل وفصل مناقشه قره باغ را تضمین خواهد کرد. دیدار مسکو اولین دیدار روسای جمهوری آذربایجان و ارمنستان در خصوص مناقشه قره باغ پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ۱۵ اکتبردرجمهوری آذربایجان است. روسیه بعنوان مبتکر و میزبان این نشست مهم ، از روسای گروه مینسک است .گروهی که با ریاست مشترک امریکا ، فرانسه و روسیه از سال ۱۹۹۲ زیر نظر سازمان امنیت و همکاری اروپا برای حل مناقشه قره باغ تلاش میکند. مناقشه قره باغ که از سال ۱۹۸۸ بر سر اختلافات ج. آذربایجان و ارمنستان بر سر مالکیت قره باغ آغاز شده است یکی از طولانی ترین مناقشات قومی جهان است که نتیجه آن اشغال هفت شهرستان ج. آذربایجان در خارج از قره باغ ، آوارگی یک میلیون نفر و کشته و زخمی شدن هزاران نفر بوده است. تاکنون تلاشهای گروه مینسک برای حل این مناقشه بی نتیجه بوده است. ۱۶ سال فعالیت بی نتیجه گروه مینسک این نظر را تقویت کرده است که اساسا این میانجیگران هدف حل عادلانه مناقشه قره باغ را دنبال نمی کنند.روسیه و امریکا و فرانسه بعنوان روسای گروه مینسک دارای تضاد و تفاوت منافع در قفقاز هستند و هر کدام تلاش دارند از این مناقشه بعنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف خود در منطقه استراتژیک قفقاز استفاده کنند .طی یک دهه گذشته گهگاه یکی ازروسای گروه مینسک کوشیده است ابتکار مذاکرات صلح را در دست بگیرد که با کارشکنی سایر روسا نتوانسته به اهداف خود برسد. در این خصوص می توان به ناکامی امریکا برای تحمیل طرح صلح مورد نظر (طرح دولت عمومی) خود به جمهوری آذربایجان و ارمنستان دراجلاس سران سازمان امنیت و همکاری اروپا در نوامبر ۱۹۹۹ دراستانبول اشاره کرد . یک ماه قبل از این نشست حادثه تروریستی تامل برانگیز در پارلمان ارمنستان به کشته شدن نخست وزیر ، رئیس پارلمان و چهار نماینده منجر شد و اگرچه علل این حادثه بروشنی مشخص نشد، اما همین موضوع تلاش امریکا برای جرای طرحمورد نظر خود برای مناقشه قره باغ در اجلاس استانبول را با شکست مواجه کرد. در سال ۲۰۰۱ نیز دوبار میزبانی سران ارمنستان و جمهوری آذربایجان توسط فرانسه به شکست انجامید. روسیه نیز پیش از این نیز نشست های سه جانبه ای با ارمنستان و جمهوری آذربایجان داشته است. تحرکات گسترده مسکو برای برگزاری نشست سه جانبه بمدت اندکی پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آذربایجان، نشاندهنده اهمیت برگزاری چنین نشستی در این مقطع برای روسیه است. با توجه به متمرکز شدن دیپلماسی قفقازی فرانسه به مساله گرجستان و نیز درگیر بودن امریکا با انتخابات ریاست جمهوری ، روسیه تلاش دارد از فرصت موجود حداقل برای پیشبرد بخشی از اهداف خود در مناقشه قره باغ استفاده کند . برگزاری مذاکرات صلح قره باغ در مسکو در شرایطی که بعد از جنگ اوستیای جنوبی ، رسانه های غربی روسیه را به جنگ افروزی در قفقاز متهم می کنند، می تواند از تاثیر این تبلیغات منفی بکاهد. ضمن اینکه این نشست پیامی به غرب است که روسیه همچنان نقشی برتر برای خود در معادلات قفقاز قائل است. گفته می شود مسکو تلاش دارد در قبال کمک به آزادی پنج شهرستان از هفت شهرستان اشغالی جمهوری آذربایجان در خارج از قره باغ ، نظر مساعد باکو و ایروان را برای استقرار نیروهای حافظ صلح روسی در منطقه حایل قره باغ بمنظور زمینه سازی جهت برگزاری همه پرسی در مورد سرنوشت حقوقی این منطقه بدست آورد. حضور نظامی روسیه در این منطقه با توجه به مجبورشدن نیروهای حافظ صلح روسی به خروج از گرجستان برای مسکو اهمیت فراوانی دارد. با وجود این شکی نیست که امریکا و فرانسه بویژه بعد از حوادث گرجستان، تمایلی به ابتکار عمل مسکو در حل مناقشه قره باغ ندارند . ضمن اینکه با توجه به مناسبات نظامی روسیه با ارمنستان ، مطرح بودن تاسیس پایگاه جدید روسیه در ارمنستان محافل آذری چندان به بیطرفی مسکو اعتماد ندارند. اظهارات علی اف در مراسم تحلیف خودمبنی بر عدم چشم پوشی ازاستقلال قره باغ ، رزمایش ارمنستان در قره باغ و تاکید بر استقلال قره باغ نیز نشان می دهد که تغییر محسوسی در مواضع طرفین صورت نگرفته است و سرنوشت اجلاس مسکو مشابه فرجام اجلاس های سه جانبه قبلی است.
مجموع تحولات سالهای گذشته نشان داده است که گروه مینسک توانایی حل عادلانه مناقشه قره باغ را ندارد. از نظر محافل غربی روسیه تلاش دارد با حفظ حالت نه جنگ و نه صلح ، امنیت خطوط لوله انتقال انرژی را بخظر اندازد و نظامیان روسی را در منطقه مستقر سازد .از نظر محافل روسی نیز امریکا و فرانسه تلاش دارند از مناقشه قره باغ برای تغییر چهره ژئوپلیتیکی منطقه و تضعیف نقش کرملین در قفقاز استفاده کنند . اغلب ناظران سیاسی معتقدند با توجه به تجارب وتحولات حدود دو دهه اخیر ، حل مناقشه قره باغ بدون مشارکت ایران که منحصرترین مرز با ارمنستان و ج. آذربایجان را دارد، ممکن نخواهد بود.
دیدگاه خود را بنویسید