مجمع گازی مدیترانه شرقی (EMGF) یک نهاد بینالمللی است که با هدف تقویت همکاریهای منطقهای در زمینه گاز طبیعی در منطقه مدیترانه شرقی تأسیس شده است. در ادامه، اطلاعاتی جامع و بهروز درباره این مجمع گازی ارائه میشود:
توافق نامه تاسیس مجمع گازی مدیترانه شرقی:
ایده اولیه: در اکتبر ۲۰۱۸، در نشست سهجانبه مصر، یونان و قبرس مطرح شد.
در ژانویه ۲۰۱۹، با حضور وزرای انرژی مصر، قبرس، یونان، اسرائیل، ایتالیا، اردن و فلسطین در قاهره در خصوص تاسیس این مجمع گازی توافق شد و مقر این مجمع گازی در حال حاضر در قاهره، مصر قرار دارد
امضای منشور رسمی: ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۰، منشور رسمی مجمع گازی بهصورت دیجیتال امضا شد.
ورود منشور به مرحله اجرایی: ۹ مارس ۲۰۲۱، منشور بهطور رسمی لازمالاجرا شد.
دلایل تاسیس مجمع گازی مدیترانه شرقی
- تبدیل منطقه مدیترانه شرقی یه قطب گازی جهانی:
در دهه های اخیر ذخایر گاز طبیعی در شرق مدیترانه کشف شده است؛ این منابع توجه جهانی را به خود جلب کرد و کشور ها به فکر ایجاد چارچوبی برای بهره برداری مشترک و صادرات افتادند. این میادین کشف شده عبارتند از :
میدان گازی لویاتان در فلسطین اشغالی
میدان ظهر در مصر
میدان های گازی در قبرس و دریای اژه که مورد اختلاف ترکیه با یونان و قبرس است
- تلاش برای جلوگیری از درگیری های ژئوپلیتیکی و رقابت های مخرب با توجه به تنش های موجود مانند اختلافات انرژی ترکیه و یونان و مصر و لیبی، سیطره اسرائیل بر منابغ انرژی فلسطین و لبنان
- تلاش برای ایجاد بازار منطقه ای و جهانی برای گاز طبیعی کشور های عضو، توسعه ی زیر ساخت های صادراتی مانند خطوط لوله پایانه های (LNG) به ویژه در شرایطی که اروپا به دنبال جایگزین کردن گاز روسیه است.
- افزایش قدرت چانه زنی اعضا: تاسیس این مجمع گازی قدرت چانه زنی کشور های کوچک تر در بازار انرژی را افزایش می دهد و امکان تنظیم سیاست های مشترک گازی را فراهم میکند.
- تقویت همکاری های اقتصادی و فنی: کشورهای عضو با اشتراک گذاری فناوری سرمایه گذاری و تخصص می توانند سریعتر و ارزان تر پروژه های انرژی را اجرا کنند و از مزایای اقتصادی آن بهره مند شوند.
ارکان مجمع گازی مدیترانه شرقی
- شورای وزرا (Ministerial Council): بالاترین مرجع تصمیمگیری، متشکل از وزرای انرژی کشورهای عضو.
- کمیته اجرایی (Executive Board): مسئول اجرای تصمیمات شورای وزرا و نظارت بر عملکرد مجمع گازی .
- دبیرخانه (Secretariat): مستقر در قاهره، مسئول هماهنگی فعالیتهای روزمره مجمع گازی .
- کمیتههای تخصصی: بررسی پروژههای مشترک، تحلیل بازار گاز، توسعه زیرساختها و استانداردسازی.
- کمیته مشورتی صنعت گاز (Gas Industry Advisory Committee): ایجاد ارتباط بین بخش دولتی و خصوصی برای توسعه پروژهها.
اعضای مجمع گازی گاز مدیترانه شرقی
اعضای مؤسس:
مصر، قبرس، یونان، اسرائیل، ایتالیا، اردن و فلسطین
اعضای جدید:
فرانسه: در مارس ۲۰۲۱ بهعنوان عضو کامل پذیرفته شد.
ناظران دائمی:
اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا بانک جهانی
درخواست عضویت امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۱ توسط فلسطین وتو شد.
نحوه عضویت و خروج:
عضویت:
شرایط عضویت: کشورهای تولیدکننده، مصرفکننده یا ترانزیت کننده گاز در منطقه مدیترانه شرقی.
فرآیند عضویت: ارسال درخواست رسمی به دبیرخانه و تأیید توسط شورای وزرا.
انواع عضویت: عضو کامل یا عضو ناظر.
خروج:
فرآیند خروج: ارائه اطلاعیه رسمی به دبیرخانه.
مدت زمان اجرایی شدن خروج: معمولاً پس از مهلت زمانی مشخص
تعلیق یا اخراج: در صورت نقض مقررات اساسنامه یا بروز اختلافات سیاسی، با رأی شورای وزرا ممکن است عضوی تعلیق یا اخراج شود.
وظایف مجمع گازی گاز مدیترانه شرقی
شعار رسمی: مجمع گازی شعار رسمی اعلامشدهای ندارد، اما فلسفه اصلی آن در ایجاد همکاری برای بهرهبرداری صلحآمیز و پایدار از منابع گاز مدیترانه شرقی خلاصه میشود.
چشمانداز: تبدیل منطقه مدیترانه شرقی به یک هاب انرژی پایدار و صلحآمیز با بهرهگیری از منابع گاز طبیعی
وظایف مجمع گازی گاز مدیترانه شرقیEMGF)): طبق سند تاسیس آن به طور کلی در راستای تقویت همکاری در حوزه گاز طبیعی میان اعضاست. مهمترین وظایف این مجمع گازی عبارت اند از:
- تسهیل همکاری میان کشور های عضو: ایجاد بستر گفتگو و هماهنگی در زمینه اکتشاف و استخراج و تولید و انتقال و صادرات گاز طبیعی و جلوگیری از تنش ها و اختلافات با استفاده از مکانیسم های دیپلماتیک و فنی
- توسعه زیر ساخت های مشترک انرژی: حمایت از ایجاد و گسترش خطوط لوله گاز و پایانه های گاز مایعLNG) ) و ایستگاه های تقویتی و جذب سرمایه گذاری برای پروژه های منطقه ای.
- تضمین منافع اقتصادی اعضا از طریق بهینه سازی تولید و صادرات گاز ، کمک به کشور های عضو برای افزایش سهم شان در بازار های بین المللی انرژی
- تقویت امنیت انرژی در منطقه از طریق همکاری در جهت ایجاد امنیت پایدار عرضه و تقاضا، مقابله با ریسک های ژئوپلیتیکی و فنی در بخش انرژی ،
- ایجاد چارچوب های قانونی و فنی و محیط زیستی مشترک از طریق تدوین استاندارد های مشترک در حوزه های ایمنی و محیط زیست – قوانین انرژی – شفافیت اقتصادی
- برگزاری نشست ها و کارگاه ها و مطالعات مشترک از طریق انجام پژوهش های فنی و اقتصادی درباره منبع گازی منطقه و تبادل دانش و آموزش و ظرفیت سازی میان اعضا
- گسترش همکاری با بازیگران بین المللی از طریق همکاری با شرکت های بین المللی انرژی و مجمع گازی های منطقه ای و نهاد های مالی مثل: بانک جهانی و اتحادیه اروپا
اهداف و اقدامات مجمع گازی :
ایجاد بازار منطقهای گاز طبیعی: توسعه بازار گاز در منطقه برای بهرهبرداری بهینه از منابع.
تقویت همکاریهای منطقهای: تسهیل گفتوگو و هماهنگی میان کشورهای تولیدکننده، مصرفکننده و ترانزیت کننده گاز.
توسعه زیرساختهای مشترک: استفاده بهینه از زیرساختهای موجود و توسعه زیرساختهای جدید برای صادرات گاز.
جذب سرمایهگذاری: تشویق سرمایهگذاری در پروژههای گازی و زیرساختی.
حمایت از محیط زیست: توسعه سیاستها و فناوریهای کاهش انتشار گازهای گلخانهای.
تسهیل انتقال انرژی: تبدیل منطقه به یک هاب انرژی برای صادرات گاز به اروپا و سایر بازارها.
فعالیتها و پروژههای کلیدی مجمع گازی :
پروژه خط لوله گاز EastMed: انتقال گاز از اسرائیل به اروپا از طریق قبرس و یونان، یکی از دلایل رویکردهای دوگانه ترکیه در قبال اسرائیل و ارسال انرژی و ارزاق به اسرائیل در طول دو سال نسل کشی غزه، جلب نظر اسرائیل برای انتقال گاز از مسیر ترکیه به اروپا می باشد.
توافقنامه صادرات گاز به اروپا: در ژوئن ۲۰۲۲، توافقی بین اتحادیه اروپا، مصر و اسرائیل برای صادرات گاز به اروپا امضا شد.
تلاشهای کاهش کربن: توسعه سیاستها و فناوریهای کاهش انتشار گازهای گلخانهای در زنجیره ارزش گاز.
نقش مجمع گازی در دیپلماسی انرژی و امنیت منطقهای:
تقویت همکاریهای منطقهای: ایجاد بستری برای همکاری میان کشورهای منطقه با وجود اختلافات سیاسی.
کاهش وابستگی انرژی اروپا: کمک به اروپا برای کاهش وابستگی به گاز روسیه از طریق صادرات گاز از منطقه مدیترانه شرقی.
توسعه اقتصادی منطقه: افزایش سرمایهگذاری و توسعه زیرساختها برای بهرهبرداری از منابع گاز.
چالشها و انتقادات وارد بر عملکرد مجمع گازی گاز مدیترانه شرقی EMGF:
- نبود چارچوب شفاف برای حل اختلافات مرزی در خصوص میادین انرژی:
هنوز بسیاری از مرزهای دریایی در شرق مدیترانه بهطور کامل ترسیم نشدهاند (مثلاً بین ترکیه و یونان).
- اختلاف میان اعضا:
با اینکه ترکیه و یونان هر دو عضو EMGF هستند، اما روابط بسیار پرتنشی دارند و این مسئله میتواند تصمیمگیریهای جمعی را سخت کند.
- نگرانیهای زیستمحیطی:
حفاریهای سودجویانه گسترده گازی در بستر دریای مدیترانه انتقاد مجمع گازی های محیط زیستی را برانگیخته؛ بهویژه در رابطه با تأثیرات آن بر زیستبوم دریایی و افزایش گازهای گلخانهای.
- امنیت خطوط لوله:
زیرساختهای انتقال گاز در منطقه (مانند خط لوله EastMed) در معرض تهدیدهای امنیتی، حملات سایبری یا خرابکاریهای سیاسی هستند.
آینده این مجمع گازی بستگی شدید به وضعیت تعارضات سیاسی و ژئوپلیتیک در منطقه و وضعیت بازار جهانی گاز طبیعی و قیمت آن در آینده دارد. در صورت رشد مصرف جهانی گاز، اعضای این مجمع گازی مجبور به ورود به رقابتی شدید با تولیدکنندگان اصلی گاز جهان از جمله آمریکا، روسیه و قطر خواهند بود و باید دید اتحاد آنها قادر به مقابله با این کشورهای بزرگ خواهد بود یا نه.
ترکیه از منتقدان اصلی مجمع گازی مدیترانه شرقی است، به دلیل اقدامات ترکیه در مدیترانه و قبرس اعضاء موافق عضویت ترکیه در این مجمع نیستند .
پیام بگذارید