سرانجام پس از ماهها ماراتن نفس گیر امریکا و روسیه در آسیای مرکزی ، اکثریت قریب به اتفاق نمایندگان پارلمان قرقیزستان روز پنجشنبه اول اسفند در نشستی فوق العاده لایحه دولت برای تعطیلی پایگاه نظامی آمریکا در فرودگاه «ماناس» را تصویب کردند. بدین ترتیب در بدترین زمان ممکن برای امریکا تصمیم قرقیزستان به تعطیلی پایگاه ماناس قطعی شد. امریکا از سال ۲۰۰۱ و پس از حملات ۱۱ سپتامبر به بهانه کمک به نیروهای ائتلافی مستقر در افغانستان در گانسی ماناس مستقر شده است. بیش از ۱۲۰۰ نظامی امریکایی و حدود ده فروند هواپیمای باری و سوخت رسان در این پایگاه مستقر هستند . اهمیت این پایگاه از سه چهار ماه پیش و درست زمانیکه حملات طالبان به کاروان های انتقال تجهیزات ناتو از پاکستان به افغانستان بویژه در گذرگاه خیبر افزایش یافت، بیشتر شد. در حال حاضر تجهیزات و تدارکات نظامی ناتو و امریکا از بندر کراچی به پیشاور و از آنجا از طریق گذرگاه خیبر به جلال آباد و کابل منتقل می شود . طی ماههای اخیر طالبان به شدت به کاروانهای ناتو حمله کرده است و پایانه خودروهای سنگین پیشاور نیز مورد تهاجم قرار گرفته است. اقدامات ارتش پاکستان نیز موثر نبوده است و اساسا با توجه به ریشه حضور طالبان محلی در گذرگاه خیبر و مناطق قبایلی اطراف آن دورنمایی برای تامین امنیت کاروانهای ناتو نیز دیده نمی شود. بطوریکه دو هفته پیش طالبان با تخریب یک پل راهبردی به ارتفاع سی متر در مسیر انتقال تجهیزات و تدارکات نظامی ناتو در نزدیکی گذرگاه، انتقال این محموله ها را کاملا متوقف ساخت. در چنین شرایطی امریکا و ناتو رسما اعلام کردند که بدنبال ایجاد مسیر جدید انتقال تجهیزات و تدارکات نظامی از قفقاز به آسیای مرکزی به افغانستان هستند. بویژه اینکه امریکا قصد انتقال حداکثر سی هزار سرباز امریکایی از عراق به افغانستان در سالجاری میلادی را در دستور کار دارد. از اینرو نیز تعطیلی ماناس بشدت ناراحتی و خشم امریکا را برانگیخت . بطوریکه رابرت گیتس روسیه را به سیاست دو بام و هوا متهم وتاکید کرد مسکو از یک سو از همکاری با ما در افغانستان سخن می گویند و از سوی دیگر در قرقیزستان علیه ما اقدام میکند . اوج نگرانی امریکا در تعطیلی ماناس در اعزام سراسیمه دیوید پترائوس فرمانده نیروهای امریکایی در خاورمیانه وآسیای مرکزی به ازبکستان و اعزام مارک هارنیچیبک سرتیپ دریایی آمریکایی به تاجیکستان مشهود است. بعد از امضای مصوبه پارلمان قرقیزستان توسط قربان بیک باقی اف رئیس جمهوری این کشور ، امریکا شش ماه مهلت خواهد داشت که ماناس را ترک کند. پنتاگون تلاش دارد در این مدت بتواند ازبکستان را برای موافقت با حضور مجدد امریکا در پایگاه کارشی خان آباد و تاجیکستان را برای اعطای پایگاه هوایی مجاب کند. پترائوس طی یک ماه اخیر دومین بار است که با اسلام کریم اف رئیس جمهوری ازبکستان در تاشکند دیدار می کند اما کسب رضایت ازبکستان برای برای حضور مجدد نظامی امریکا در کارشی خان آباد جایی که در سال ۲۰۰۶ نظامیان امریکایی از آنجا اخراج شدند، دشوار بنظر می رسد. چه اینکه در جریان سفر ماه گذشته دیمیتری مدودیف به تاشکند، روسیه با چرخش در مواضع سنتی خود در مورد اختلافات آبی منطقه آسیای مرکزی و حمایت از ازبکستان در مقابل تاجیکستان، امتیاز بزرگی را به تاشکند داده است. ازبکستان که برای خوشایند روسیه دوباره به پیمان امنیت دسته جمعی بازگشته است ، بخوبی آگاه است که در صورت همکاری با امریکا مسکو مواضع خود را در مورد مساله آب که از تعیین کننده ترین معادلات در روابط کشورهای آسیای مرکزی است، به ضرر تاشکند تغییر خواهد داد. دقیقا به همین دلیل و با توجه به ناخرسندی که تاجیکستان از موضع آبی اخیر روسیه دارد، فضای مذاکرات با مقامات تاجیکستان در مورد اخذ پایگاه هوایی برای مقامات امریکایی در مقایسه با ازبکستان فراهم تر است. بویژه اینکه تاجیکستان آمادگی خود را برای انتقال تجهیزات غیرنظامی امریکا به افغانستان اعلام کرده است. موضوعی که عملا گره از مشکل امریکا نمی گشاید چرا که امریکا عمدتا بدنبال انتقال نیرو و تجهیزات نظامی است. ضمن اینکه نباید فراموش کرد تاجیکستان بعنوان فقیرترین کشور آسیای مرکزی از ابعاد متعددی به مسکو وابسته است و در صورت جدی تر شدن حضور نظامی امریکا درتاجیکستان، بنظر می رسد روسیه توان تغییر معادله را خواهد داشت. بدین ترتیب بنظر می رسد ادامه حضور نظامی امریکا در افغانستان با چالش بسیار جدی مواجه شده است .
در این میان درخواست رسمی دولت قرقیزستان برای تعطیلی گانسی ماناس بلافاصله بعد از سفر رئیس جمهوری این کشور به روسیه و بسته مالی پیشنهادی دو میلیار دلاری مسکو شامل کمک مالی بلاعوض ، اعطاء وام ، بخشودگی بدهی و سرمایه گذاری در قرقیزستان مطرح شد. برغم نقش تاثیرگذار عوامل مالی، واقعیت این است که تعطیلی پایگاه گانسی ماناس بویژه بعد از قتل یک شهروند قرقیزستان توسط یک نظامی امریکایی در سال ۲۰۰۶ و عدم محاکمه وی به خاطر کاپیتولاسیون ،خواست اکثریت مردم قرقیزستان است. ضمن اینکه محافل سیاسی قرقیزستان بارها پیامدهای زیست محیطی و انسانی فعالیت پایگاه ماناس را خطرناک خوانده اند .قرقیزستان همچنین عضو پیمان شانگهای است و این پیمان رسما در سال ۲۰۰۵ بر تعطیلی پایگاههای امریکایی در آسیای مرکزی تاکید کرده است.درهرحال بعد از شکستی که امریکا در جنگ تابستان گذشته در قفقاز تجربه کرد این دومین شکست بزرگ امریکا در منطقه دو سوی خزر در شش ماه اخیر محسوب می شود و نشان می دهد که امریکا برای حل مشکلات خود در افغانستان و منطقه ، نیاز به تغییر اساسی سیاستهای خود بویژه در قبال ایران را دارد.