برگزاری رزمایش ناتو در گرجستان برغم اعتراضات روسیه و با حضور مقامات ستاد فرماندهی ناتو در مادرید که مسئولیت هدایت این مانورها را بر عهده دارد در پایگاه وازیانی در هفتاد کیلومتری شرق تفلیس ادامه دارد. این رزمایش در دو مرحله ستادی و صحرایی و تا سوم ماه ژوئن (۱۳ خرداد) برگزار خواهد شد. حدود یک هزار و صد سرباز از ۱۶ کشور عضو و همکار ناتو شامل آمریکا، آلبانی، کانادا، کرواسی، اسپانیا، انگلستان، آلمان، مجارستان، ترکیه، چک، امارت متحده عربی، گرجستان، اوکراین، بوسنی و هرزگوین، مقدونیه و آذربایجان حضور دارند.روسیه نیز برای شرکت در این مانورها دعوت شده بود، ولی مقامات مسکو با برگزاری چنین مانوری در گرجستان بشدت مخالفت کرده و آن را «اقدامی تحریک آمیز» ارزیابی کرده اند. برگزاری این رزمایش از چند بعد قابل ارزیابی است.
این رزمایش نشانه ای آشکار از تشدید تنش میان روسیه و ناتو بویژه در منطقه قفقاز است. روسیه پیش از این به برگزاری این رزمایش هشدار داده و آن را اقدامی علیه امنیت قفقاز در بعد از جنگ اوستیای جنوبی خوانده اند. ضمن اینکه مسکو معتقد است با توجه به تظاهرات گسترده مخالفان دولت میخائیل ساکاشویلی این رزمایش در زمانی نامناسب برگزارمی شود . اگر چه مسکو به اقداماتی نظیر تاکید بر عدم شرکت وزیر خارجه این کشور در نشست آتی روسیه و ناتو و اخراج دو دیپلمات دفتر ناتو در مسکو دست زده است، اما بی توجهی ناتو به این هشدارها نشان می دهد که با توجه به موقعیت ژئوپلتیک قفقازو اهمیت آن از لحاظ انرژی ، ناتو بدنبال تشدید محاصره مرزهای جنوبی روسیه است.با وجود این خودداری هفت کشور سوئیس ، قزاقستان ، مولداوی ، ارمنستان، صربستان، استونی ولتونی از شرکت در این رزمایش نشان می دهد که بدبینی جدی درباره حضور ناتو در منطقه وجود دارد.واقعیت این است که ناتو در جریان جنگ اوستیای جنوبی ضربه ای حیثیتی خورده و بسیاری از شرکایش اعتماد خود را به آن از دست دادند. از اینرو برگزاری این رزمایش تلاشی برای ترمیم این وضعیت است. حال آنکه روسیه از همین بهانه برای تقویت نفوذ نظامی خود در آبخازیا و اوستیای جنوبی و عقد قرارداد حفاظت از مرزهای این مناطق خودخوانده استفاده کرده است. اخباری نیز مبنی بر افزایش حضور ناوگان نظامی روسیه در دریای سیاه در سواحل آبخازیا منتشر شده است. موضوعی که ضرر آن بیش از همه متوجه تفلیس است . با برگزاری این رزمایش گزجستان تمام تلاش خود را کرده است تا بتواند از این طریق روسیه را تحت فشار قرار دهد.در این راستا وزارت خارجه گرجستان عکس العمل منفی روسیه نسبت به مانور ناتو در گرجستان را «تلاش برای بازگرداندن گرجستان به حوزه نفوذ مسکو و کنترل مجدد بر قلمرو حاکمیت شوروی سابق می داند. سرگئی کاپانادزه سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه گرجستان در گفتگو با خبرنگاران اعلام کرد که عکس العمل منفی روسیه نسبت به برگزاری مانورهای نظامی ناتو در خاک گرجستان، «آرزوی واهی» برای کنترل مجدد بر قلمرو حاکمیت شوروی سابق است. میخائیل ساکاشویلی رئیس جمهوری گرجستان نیز با تکرار مواضع گذشته خود بار دیگر تاکید کرده است که در جریان جنگ اوستیای جنوبی درتابستان گذشته ارتش گرجستان به صلح بانان روسیه حمله نکرده است .
در این میان دولت ساکاشویلی بشدت از برگزاری این رزمایش حمایت کرده و آن را همچون عامل نجات از وضعیت دشوار کنونی داخلی می بیند. از بیستم فروردین گذشته تظاهرات مخالفان در گرجستان شروع شده و مخالفان اخیرا بدنبال دستگیری سه نفر از مخالفان دامنه تظاهرات شان را گسترش داده اند و در درگیری روز چهارشنبه ۱۶ اردیبهشت میان پلیس و مخالفان بیش از پنجاه نفر زخمی شدند و نهایتا پلیس مجبور به آزادی این سه نفر شد. در چنین شرایطی ساکاشویلی درتلاش است برگزاری این رزمایش را بمعنای حمایت غرب و ناتو از خود نشان دهد،اما یاپ دوهوپ شیفر دبیرکل ناتو با تاکید بر اینکه برخلاف ادعای ساکاشویلی این رزمایش ، رزمایش ناتو باشرکایش است نه رزمایش ناتو با گرجستان، از وی انتقاد کرد . دبیرکل ناتو خاطر نشان کرد “هیچ کس نباید از رزمایشی که قرار است در گرجستان انجام شود، استفاده نادرستی بکند. این رزمایش هیچ ارتباطی به روابط ناتو با گرجستان یا روابط ناتو با روسیه ندارد. این رزمایش ناتو به تنهایی نیست، بلکه رزمایش ناتو با شرکای خود است که گرجستان از آنها استقبال کرده است.شفر تصریح کرد “نه روسیه و نه گرجستان هیچ یک نباید برای بهره برداری در جهت اهداف خاص خود این رزمایش را به گونه دیگری تفسیر کنند.” شفر با این اظهارات عملا کوشید نشان دهد که برغم اهمیت گرجستان برای ناتو، این سازمان تمایلی به حمایت از شخص ساکاشویلی ندارد. بویژه اینکه این دیدگاه وجود دارد که رئیس جمهوری گرجستان تلاش دارد با امنیتی و نظامی کردن فضای گرجستان و طرح مسایلی نظیر توطئه کودتا و ترور توسط مخالفان، زمینه استفاده از اهرم زور و سرکوب علیه مخالفان را فراهم سازد.
در این میان دولت ساکاشویلی همزمان با برگزاری رزمایش با درخواست مخالفان جهت گفتگو موافقت کرد تا بتواند از فضای روانی و تبلیغای موجود برای به مصالحه واداشتن مخالفان استفاده کند. اما بر خلاف تصور وی مذاکرات شکست سختی خورد . این مذاکرات حدود دو ساعت بطول انجامید، ولی در نهایت بدون هیچ نتیجه مثبتی خاتمه یافت. لوان گاچه چیلادزه یکی از رهبران مخالفان در پایان مذاکرات گفت «دیدگاههای ما از روند اوضاع در کشور کاملا با یکدیگر متفاوت است.» رهبران مخالفان اعلام کردند که یک «بسیج مردمی واقعی» بر ضد رژیم میخائیل ساکاشویلی براه بیاندازند. گاچه چیلادزه گفت، تنها بعد از استعفای ساکاشویلی از پست ریاست جمهوری، تظاهرات خیابانی ما متوقف خواهند شد. در این حال گئورگی آلاسانیا از دیگر رهبران اتحاد احزاب مخالف و سفیر سابق گرجستان در سازمان ملل متحد پس از دیدار با ساکاشویلی گفت : شانسی برای ادامه گفت و گو با دولت وجود ندارد و باید در اسرع وقت به تغییردولت در گرجستان از طریق روش های مسالمت آمیز اقدام کرد. نینو بورجانادزه از دیگر رهبران احزاب مخالف و رییس سابق مجلس گرجستان نیز دراین تظاهرات گفت : احزاب مخالف حاضر به تحمل ساکاشویلی برای ادامه قدرت تا سال ۲۰۱۳ نیستند.بدین ترتیب در حالیکه ساکاشویلی امیدوار بود با پیشنهاد تقسیم قدرت به مخالفان از روند اعتراضات جلوگیری کند اما مخالفان تنها به دنبال استعفای وی هستند، موضوعی که از نظر ساکاشویلی پذیرش آن نوعی انتحار سیاسی است. چه اینکه وی در انتخابات زودهنگام ۲۰۰۸ تنها ۵۳ درصد آراء را بدست آورد که تفاوت چشمگیری با نتایج انتخابات ۲۰۰۴ که ۹۶ درصد آراء را بدست آورده بود، داشت . در نتیجه با توجه به شرایط بحرانی بعد از جنگ اوستیای جنوبی احتمال پیروز ساکاشویلی در انتخابات زودهنگام آتی بسیار دشوار بنظر می رسد و علت مخالفت وی با انتخابات زودهنگام نیز ناشی از این موضوع است. در واقع دور جدید اعتراضات مخالفان و وارد شدن اعترضات به دومین ماه پیاپی خود نشان می دهد که به علت تحق نیافتن شعارهای انقلاب رنگین اعتراضات مردمی در گرجستان سطحی نیست و از عمق قابل توجهی برخوردار است . دوم اینکه حتی عضویت گرجستان در برنامه مشارکت با شرق ناتو که پنج شنبه ۱۷ اردیبهشت انجام شد و برگزاری رزمایش ناتونیز نتوانسته به تقویت موقعیت ساکاشویلی کمک کند.
در این راستا برغم استقبال دولت تفلیس از برگزاری این رزمایش ، در محافل سیاسی گرجستان استقبال چشمگیری از این موضوع نشده است . چه اینکه برگزاری اینگونه رزمایش ها نه تنها گره ای از مشکلات امنیتی گرجستان باز نمی کند، بلکه تبدیل شدن گرجستان به جولانگاه روسیه با امریکا و ناتو بیش از همه به مردم این کشور ضربه می زند. نارضایتی ها از دولت تنها به مردم گرجستان محدود نمی شود. چرا که شورش روز سه شنبه ۱۵ اردیبهشت در گردان زرهی ارتش گرجستان نشان داد که نظامیان گرجی که در جریان جنگ پنج روزه اوستیای جنوبی شاهد ایفای سیاست تماشا از سوی ناتو بودند، سیاست ناتوگرایی را سیاستی پرهزینه و بدون نتیجه دانسته و اتخاذ سیاست مستقل از روسیه و امریکا را یگانه راه تامین منافع ملی گرجستان می دانند. در واقع ناتو با برگزاری رزمایش ” پاسخ بحران ” در پایگاه وازیانی که تا سال ۲۰۰۴ متعلق به روسیه بود و نیروهای روسی به شرط عدم استقرار نیروهای ناتو آنجا را به همراه سه پایگاه دیگر (گوائوتا ، باتومی ، آخالکالاکی) تخلیه کردند ، عملا کوشیده است که نشان دهد تلاش دارد پا در جای پای روسیه دز قفقاز بگذارد که طبیعتا منجر به تشدید صف آرای و تنش در منطقه می شود و از اینرو می توان این رزمایش را رزمایش تنش نام نهاد . اگرچه تحولاتی نظیر برگزاری این رزمایش و اخراج ایزابل فرانسوا رئیس دفتر اطلاعات ناتو در مسکو و یکی از کارکنان این دفتر که در پاسخ به اخراج واسیلی چیژوف و ویکتور کاچوکوف دو کارمند دفتر نمایندگی روسیه در مقر ناتو در بروکسل صورت گرفت ، حاکی از افزایش تنش میان روسیه و ناتو است اما نتایج دیدار ژوئیه آتی مدودیف و اوباما در مسکو بمنظور تجدید نظر در پیمان استارت ۱ در نوع عامل آتی مسکو با امریکا و ناتو تعیین کننده خواهد بود.
دیدگاه خود را بنویسید