وزیران دفاع سازمان پیمان امنیت دسته جمعی متشکل از ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، ازبکستان و تاجیکستان در نشست اخیر خود در مسکو بر تقویت همکاریهای نظامی در چارچوب این سازمان تاکید کردند. در این نشست لئونید مالتسف Leonid Maltsev وزیر دفاع بلاروس از برگزاری تمرینات نظامی مشترک سازمان پیمان امنیت دسته جمعی در ماه های اوت و سپتامبر در روسیه، قزاقستان و بلاروس خبر داد. مالتسف پس از این نشست به خبرنگاران گفت: هدف از این برنامه، تمرین استقرار نیروی مشترک واکنش سریع سازمان پیمان امنیت دسته جمعی، در روسیه، قزاقستان و بلاروس است. بدین ترتیب بنظر می رسد سازمان پیمان امنیت دسته جمعی در حال ورود به دوره جدیدی از فعالیت خود است. این سازمان که در سال ۱۹۹۲ تاسیس و از سال ۱۹۹۴ تثبیت شد ، تنها بازوی نظامی جامعه کشورهای مشترک المنافع محسوب می شود و بشدت در کانون توجه روسیه قرار دارد. برغم اینکه دوازده کشور عضو جامعه مشترک النافع هستند ، اما همه آنها عضو سازمان پیمان امنیت دسته جمعی نیستند. برخی از کشورها نظیر ترکمنستان عضویت در چنین سازمان نظامی را مغایر با سیاست بیطرفی این کشور که در ۱۲ دسامبر سال ۱۹۹۵ مورد تصویب سازمان ملل نیز قرار گرفته است، می داند. کشورهای غربگرا و ناتو گرای جامعه کشورهای مشترک المنافع نیز از سازمان پیمان امنیت دسته جمعی گریزان هستند چرا که از یک سو حضور در این سازمان را به عنوان مانعی در برابر عضویت در این پیمان می دانند و از سوی دیگر نیز سازمان پیمان امنیت دسته جمعی را ایده ای از سوی روسیه برای حفظ هژمونی امنیتی و نظامی خود در فضای جامعه مشترک المنافع و توجیه ادامه حضور مرزبانان ، صلح بانان و پایگاههای روسیه در منطقه می دانند. در چنین شرایطی است که در سال ۱۹۹۹ گرجستان یک سال پس از اخراج مرزبانان روسی و در همهمه برنامه ریزی برای تخلیه پایگاههای روسی از گرجستان از سازمان پیمان امنیت دسته جمعی خارج شد. همان سال ازبکستان و جمهوری آذربایجان نیز از سازمان پیمان امنیت دسته جمعی خارج شدند و دلیل آن را ناکارآمدی این پیمان برای حل معضلات امنیتی منطقه از جمله مناقشه قره باغ عنوان کردند، نظامی شدن پیمان گوام از سال ۱۹۹۹ متشکل از اوکراین، گرجستان، مولداوی و جمهوری آذربایجان و پیوستن ازبکستان به این پیمان نشان داد که با حمایت غرب بلوک نظامی دیگری در اورآسیا متشکل از ناراضیان ویا حداقل منتقدان مسکو در حال شکل گیری است. اما اکنون که حدود ده سال از خروج ناراضیان از سازمان پیمان امنیت دسته جمعی می گذرد، وضعیت متفاوتی حاکم است. در حالیکه دیگر کمتر از پیمان گوام نام می برده می شود و اساسا طرحهای نظامی گوام نظیر تشکیل نیروهای حافظ صلح برای مناطق گریز از مرکز در گستره جغرافیایی گوام، تحقق نیافته است، سازمان پیمان امنیت دسته جمعی در حال تقویت سازوکارهای نظامی خود است که مهمترین آنها طرح راهبردی تشکیل نیروهای واکنش است .محققان نظامی در ارزیابی این طرح اعلام کردند که روسیه در حال برنامه ریزی برای ایجاد نیروی نظامی قدرتمندی در آسیای میانه و اورآسیا برای مقابله با حرکت ناتو به سمت شرق است بهمبن جهت می توان از آن بعنوان ناتوی روسی نام برد . . واقعیت این است که روسیه بعد از حادثه یازدهم سپتامبر و هجوم امریکا و ناتو به منطقه به بهانه مقابله با تروریسم و حضور نظامی امریکا در آسیای مرکزی و در پایگاهها ماناس در قرقیزستان و کارشی خان آباد در ازبکستان تمامی تلاش خود را بکار بست که از ادامه دست اندازی غرب به حیاط خلوت خود جلوگیری کند. حوادث اندیجان ازبکستان و تحرکات غرب علیه دولت اسلام کریم اف در سال ۲۰۰۵ به روسیه کمک کرد تا ازبکستان را به تعطیلی پایگاه کارشی خان آباد در همان سال ترغیب کند . ضمن اینکه ازبکستان که استراتژیک ترین موقعیت در آسیای مرکزی را دارد ، در ژوئن ۲۰۰۶ به سازمان پیمان امنیت دسته جمعی بازگشت. از همان زمان ایده ایجاد نیروهای واکنش سریع در آسیای میانه و اورآسیا در چارچوب سازمان پیمان امنیت دسته جمعی مطرح شد. این نیروها باید تکمیل کننده نیروهای روسیه-بلاروس و روسیه-ارمنستان باشد که هم اکنون در چارچوب سازمان پیمان امنیت جمعی وجود دارند. در اجلاس شورای پیمان امنیت جمعی که روز ۱۴ ژوئن(۲۴ خرداد) در مسکو برگزار می شود، روسای جمهور هفت کشور عضو سازمان پیمان امنیت جمعی (روسیه، بلاروس، ارمنستان، قرقیزستان، قزاقستان، تاجیکستان و ازبکستان) توافقنامه ایجاد نیروهای واکنش سریع در چارچوب این سازمان را امضا می کنند. بخش اصلی نیروهای واکنش سریع را نظامیان روسیه تشکیل خواهند داد. آنچنانچه روزنامه کامرسانت چاپ مسکو اخبرا نوشته است مسکو آماده است که لشکر هوابرد چترباز و تیپ هوابرد تهاجمی (حدود ۸ هزار نظامی) را در اختیار این نیروها بگذارد. مجموع این تحولات نشان می دهد که روسیه به موازات تلاش برای تقویت جامعه کشورهای مشترک المنافع با محوریت سیاسی و اقتصادی ، به دنبال تعریف سازوکارهای جدید نظامی برای سازمان پیمان امنیت جمعی است که این موضوع ناشی از تشدید رویارویی ناتو و روسیه در منطقه بویژه بعد از مطرح شدن طرح سپر موشکی و جنگ اوستیای جنوبی است .
دیدگاه خود را بنویسید