ماه فوریه برای بسیاری در جمهوری آذربایجان یاد آور ترور ضیائ بنیاد اف رئیس فرهنگستان علوم جمهوری آذربایجان و جانشین حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان در حزب حاکم (یئنی آذربایجان )در شش سال پیش است . ترور آقای بنیاد اوف به عنوان دانشمندی موفق و چهره ای محبوب در جامعه جمهوری آذربایجان یکی از جنجالی ترین تحولات جمهوری آذربایجان در شش سال اخیر می باشد . ضیائ بنیاد اف در فوریه سال ۱۹۹۷ توسط گروه ناشناس مسلحی ترور شد . بعدها دولت باکو تایید کرد که عاملان ترور ضیا بنیاد اف را دستگیر کرده است . روند محاکمه و دادگاهی متهمان به قتل ضیائ بنیاد اف دو سال پیش به پایان رسید ،اما هیچ گاه به درستی انگیزه های قتل آقای بنیاد اف مشخص نشد . از اینرو نیز این موضوع همچنان در صدر افکار عمومی جمهوری آذربایجان وجود دارد . به خاطر قانع نشدن افکار عمومی ،از روند محاکمه متهمان به قتل آقای بنیاد اف ،برخی از محافل و شخصیت های سیاسی جمهوری آذربایجان طی سالهای اخیر کوشیدند با مرتطب کردن ترور بنیاد اف با عناصر خارجی ،به نوعی با فراکنی بحران بر واقعیات ترور رئیس فرهنگستان علوم جمهوری آذربایجان سرپوش بگذارند. در همین راستا سال گذشته یک مقام امنیتی رژیم باکو ترور بنیاد اف را به ایرانیها نسبت داد ؟اما هیچ گاه مدارک و مستنداتی مبنی بر صحت این ادعا مطرح نشد . حتی متهمان به ترور ضیائ بنیاد اف چنین ادعای گستاخانه ای مطرح نکردند . ماجرای مشارکت ایرانی ها در ترور ضیای بنیاد اف موضوعی است که حتی با رد نزدیکان آقای بنیاد اف از جمله فرزند وی روبرو شده است . چرا که اساسا“این سوال هم مطرح است که ایران چه انگیزه ای می توانست از ترور احتمالی ضیائ بنیاد اف داشته باشد . بی شک ایران نه تنها در این زمینه هیچ نفعی نداشته است ،بلکه ترور آقای بنیاد اف به شدت به ضرر ایران تمام می شد . چرا که اقای بنیاد اف رئیس آذری گروه دوستی ایران و جمهوری آذربایجان بود و می توانست گامهای بسیار ارزنده ای در توسعه مناسبات ایران و جمهوری آذربایجان بردارد . از اینرو نیز ترور وی تا حدودی برکم و کیف مناسبات تهران – باکو تاثیر می گذاشت .
به رغم هیاهوی محافل دولتی جمهوری آذربایجان در مورد ترور آقای بنیاد اف ،باید گفت این ترور به نفع دولت باکو و حزب حاکم این کشور بود . چرا که بنیاد اف از نفوذ بسیار زیادی در داخل حزب حاکم جمهوری آذربایجان برخوردار بود و محافل سیاسی از او به عنوان جانشین احتمالی آینده حیدر علی اف رئیس جمهوری آذربایجان نام می بردند . از این رو ترور مرحوم بنیاد اف در آستانه انتخابات ریاست جمهوری اکتبر ۱۹۹۸مشخص است به نفع چه کسی و چه گروهی تمام شد . واقعیت این است که آقای بنیاد اف به عنوان محققی بزرگ در طول زندگی سیاسی خود به مانند زندگی علمی اش فردی صریح اللهجه بود و شاید همین موضوع مخالفان وی را وادار به حذف وی کرد . انتقادات آتشین وی از عملکرد الهام علی اف ،فرزند رئیس جمهور آذربایجان که در سالهای ۱۹۹۶ و ۱۹۹۷ با رسوایی قمار روبرو بود ،نمی توانست از سوی خاندان علی اف نادیده گرفته بود . به ویژه اینکه از همان زمان زمزمه زمینه چینی برای انتقال قدرت به الهام علی اف هم مطرح بود و در این چهره محبوب آقای بنیاد اف مانع بس بزرگی تلقی می شد . از اینرو برخی محافل چاره کار را در حذف این شخصیت ایران دوست دیدند . روند تحولات پس از ترور آقای بنیاد اف نیز گویای بسیاری از مسایل بود . پس از این ترور بود که الهام علی اف جانشین حیدر علی اف در حزب حاکم ( یئنی آذربایجان )شد . درعین حال برای فراهم کردن انتقال قدرت به الهام علی اف ،وی به بسیاری از سمت ها نظیر نمایندگی مجلس ،ریاست کمیته ملی المپیک و سازمان جوانان ،معاونت شرکت نفت دولتی آذربایجان و ریاست هیات نمایندگی جمهوری آذربایجان در شورای اروپا رسید و اکنون که شش سال از ترور آقای بنیاد اف می گذرد ،احزاب مخالف معتقدند دولت باکو بر روی طرح وارث فعالیت می کند . ازسوی دیگرترور آٌای بنیاد اف به منزله آغاز دور جدیدی از تصفیه گروه موسوم به ۹۱ بود . گروه ۹۱ در آوریل سال ۱۹۹۰ با تاسیس حزب آذربایجان نوین ،حیدر علی اف را به رهبری رساند و حمایت آنها تا حدودی باعث پیروزی علی اف در انتخابات ریاست جمهوری ژوئن ۱۹۹۳ش . اما تلاشهای علی اف برای تثبیت قدرت در خاندان خود باعث نارضایتی اعضای گروه ۹۱ ازجمله آقایان بنیاد اف شد . پس از ترور بنیاد اف ،چهره های شاخص دیگری از گروه ۹۱ نظیر الدار نماز اف مشاور سابق علی اف ،سیروس تبریزلی وزیر سابق مطبوعات و رامیز مهدی اف به انحائ مختلفی از قدرت کنار گذاشته شدند و از اینرو باید گفت :ترور آقای بنیاد اف یکی از پرده های یک سناریوی بزرگ بود .
نشریه میثاق – شماره ۱۳۰
پیام بگذارید