سفر یک روزه هیات عالیرتیه جمهوری خودمختار نخجوان به تبریز بریاست ” واصف طالب اف “ رئیس مجلس عالی نخجوان و عالترین مقام این جمهوری خودمختار به استان آذربایجانشرقی بار دیگر مساله جایگاه و قابلیت استان آذربایجانشرقی در گسترش مبادلات اقتصادی با جمهوری خودمختار نخجوان را مطرح می کند . هیات نخجوانی در سفر به استان بامقامات عالیرتبه سیاسی – اقتصادی استان از جمله استاندار ، مسوولان اتاق بازرگانی و صنایع و چندین کارخانه دیدار و در مورد راههای توسعه تجارت تبادل نظر کردند . در این دیدار ها مقامات استان همسو با سیاست کلان کشورمان مبنی بر تعمیق روابط با همسایگان تاکید کردند که از هرگونه پیشنهاد سرمایه گذاری در جمهوری خودمختار نخجوان استقبال می کنند . در نهایت یک پروتکل همکاری میان جمهوری خودمختار نخجوان و استان آذربایجانشرقی به امضای واصف طالب اف و دکتر سبحان اللهی رسید . واقعیت این است که نخجوان بعلت نزدیکی به منطقه ویژه اقتصادی جلفا و نیز استان آذربایجانشرقی که قابلیت های فراوانی در زمینه صنعتی ، بازرگانی و کشاورزی دارد ، می تواند با همکاری متقابل در راستای توسعه گام بردارد . امضای پروتکل همکاری گام ارزنده ای در این زمینه است .
گفتنی است جمهوری خودمختار نخجوان در جنوب غربی قفقاز از شمال و شمالشرقی بطول ۱۸۹ کیلومتر با ارمنستان و از جنوب و جنوب غربی بطول ۱۷۵ کیومتر با ایران و با یک باریکه ۱۰ کیلومتری از جنوب غرب با ترکیه هم مرز است . سلسله کوههای زنگزور و درالاگز بین نخجوان و ارمنستان قراردارد. مساحت عمومی نخجوان حدود ۵۵۰۰ کیلومتر مربع است . جمعیت این منطقه حدود چهار صد هزار نفر است .
واقعیت این است که چنانچه مقامات جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان بارها نیز اشاه کرده اند ، ایران پس از فروپاشی شوروی از دادن هرگونه کمکهای اقتصادی به این منطقه خودداری نکرده است . گواه این موضوع باز گذاشتن جاده کنار مرزی ارس برای تردد کامیونهای سوخت رسانی از جمهوری آذربایجان به جمهوری خودمختار نخجوان است . گفتنی است ارتباط زمینی نخجوان با جمهوری آذربایجان از طریق ارمنستان بواسطه مناقشه قره باغ قطع شده است .
از جمله زمینه های همکاری ایران با نخجوان در زمینه انرژی فسیلی و الکتریسته است . افزون بر پنج سال است که قسمت اعظم برق نخجوان توسط شرکت بـــــرق منطقه ای آذربایجان تامین می شود . در این خصوص حدود چهل میلیون دلار طرف نخجوانی بدهکار است که از سال گذشته بصورت قسط بندی پرداخت می کند . در عین حال ایران و جمهوری خودمختار نخجوان در زمینه ایجاد یک خط لوله گاز مذاکراتی کرده اند که بی شک تحقق آن بسیاری از مشکلات انرژی نخجوان را حل و فصل خواهد کرد . بویژه اینکه از ماه گذشته با ممنوع کردن انتقال سوخت از نخجوان به ترکیه از سوی آنکارا بیش از ده هزار نفر بر جمع بیکاران نخجوان افزوده شده اند .
در عین حال تقویت بازارچه های مرزی در جلفا و پلدشت می تواند در بهبود وضعیت اقتصادی مرزنشینیان و نیز کاهش قاچاق کالا و آشنا کردن دو طرف با توانمندیهای یکدیگر موثر واقع شود . واقعیت این است که ایران اسلامی طی یک دهه اخیر بخوبی ثابت کرده است که هدف تقویت استقلال جمهوری آذربایجان را دارد . از اینرو در صورت فراهم شدن امنیت سرمایه گذاری در نخجوان که تاکنون بدلایل مختلف مطلوب نبوده است ، می شود سرمایه گذاریها در نخجوان را افزایش داد و حتی بمانند باکو مرکز تجاری در نخجوان نیز ایجاد کرد . بویژه اینکه جمهوری خودمختار نخجوان دارای منابع زیرزمینی ارزشمندی از قبیل مس ، جیوه ، کبالت ، فسفریت ، گوگرد و سنگهای تزئینی و ساختمانی است که میتوان در آنها سرمایه گذاری کرد . در عین حال لزوم تقویت خط آهن تبریز به نخجوان از یک سو و نیز متصل کردن خط آهن آستارای جمهوری آذربایجان به آستارای ایران با توجه قطع خط آهن باکو ـ ایروان – نخجوان ضروری بنظر می رسد .
آنچه مسلم است اینکه زمانی ایران و جمهوری خودمختار نخجوان می توانند از قابلیتهای اقتصادی شان بخوبی برای گسترش تبادلات بازرگانی استفاده کنند که تحت تاثیر اغراض سیاسی بیگانگان که اکنون در نخجوان تا حدودی نفوذ دارند ، قرار نگیرند . اجراء کردن قراردادهای پیشین و معوقه در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد . بهرحال این انتظار است که با سفر هیات عالی جمهوری خودمختار نخجوان به ایران هرچه بیشتر شاهد برداشتن گامهای اساسی در این زمینه بویژه در خصوص حذف قوائد زائد گمرکی و گذاشتن تسهیلات برای سرمایه گذاران ایرانی و تضمین امنیت سرمایه گذاریها باشیم . نباید فراموش کرد که حجم سالانه تبادلات اقتصادی ایران با جمهوری آذربایجان رقم ناچیز ۲۰۰ میلیون دلار است که نخجوان نیز نقش ناچیزتری در این رقم ناچیزدارد .