• حزب حرکت ملی :
در انتخابات ۱۲ آبان ترکیه یکی از احزابی که با چالش های فراوانی روبرو است حزب حرکت ملی است . چرا که این حزب از سال ۱۹۹۹ در دولت بحرانی اجویت حضور داشته است . از سوی دیگر در این سه سال ثابت کرده است که بحق حزب شعار است تاعمل . بجرات میتواتن گفت هیچ یک از وعده های این حزب که با آب تاب در سال ۱۹۹۹ از مساله حجاب تا اعدام اوجالان مطرح می کرد ، عملی نشده است . این موضوع تاثیر منفی بر موقعیت این حزب در انتخابات عمومی و زودهنگام ۱۲ آبان می گذارد . گفتنی است حزب حرکت ملی گرا برهبری آلپ ارسلان ترکیش در سال ۱۹۶۹ تاسیس شد ۰ این حزب در سالهای ۱۹۷۰ بزرگترین حزب دست راستی ترکیه بود ۰طرفداران این حزب به گرگهای خاکستری مشهور هستند ۰ در دهه هفتاد طی زد و خوردهای مسلحانه خیابانی هواداران این حزب با طرفداران احزاب و گروههای چپ ترکیه باعث کشته شدن پنج هزار نفر و بهانه کودتای نظامیان در سال ۱۹۸۰ شد ۰ پس از کودتای نظامی ۱۹۸۰ و تشکیل دولت توسط تورگوت اوزال و متعاقب آن فروپاشی شوروی سابق فعالیت حزب ممنوع و روند آرا ء حزب حرکت ملی رو به کاهش گذاشت ۰ پس از آنکه ممنوعیت فعالیت این حزب در سال ۱۹۸۷ بر طرف شد ، این حزب در انتخابات زودرس پارلمانی ۲۹ نوامبر ۱۹۸۷ شرکت کرد و لی تنها ۹/۲ درصد آراء را توانست به دست اورد ۰ در انتخابات پارلمانی ۱۹۹۵ نیز حزب حرکت ملی نتوانست وارد پارلمان شود ۰ در واقع پس از مرگ آلب ارسلان ترکیش رهبر حزب حرکت ملی ، این حزب چند تکه شد۰
حزب حرکت ملی نهایتا پس از فراز و نشیب های فراوان در انتخابات ۱۸ آوریل ۱۹۹۹ شگفتی ساز شد ۰در این انتخابات حزب حرکت ملی با کسب ۱۸ درصد آراء و ۱۲۹ کرسی بعنوان حزب دوم ورد پارلمان شد ۰ به باور کارشناسان سیاسی عوامل مختلفی از جمله مواضع تند این حزب در مقابل پ . ک .ک باعث پیروزی حزب حرکت ملی در انتخابات پارلمانی ۱۹۹۹ شد در عین حال شعارها ی آتشین این حزب در حمایت از حجاب و مبارزه با فساد مالی توانست آرا ء زیادی را جلب کند۰ بدین ترتیب با پیروزی حزب حرکت ملی در انتخابات پارلمانی ۱۹۹۹ این حزب به پیشنهاد حزب دموکراتیک چپ بلنت اجویت که هنگام پیروزی حزب حرکت ملی در انتخابات ۱۹۹۹ گفته بود نمی تواند این موضوع را هضم کند ، بهمراه حزب مام میهن دولت ائتلافی تشکیل داد ۰ بسیاری از کارشناسان معتقدند حضور حزب حرکت ملی در دولت ائتلافی اجویت به اندازه پیروزی این حزب در انتخابات پارلمانی ۱۹۹۹ درخشش نداشته است ۰ بطوریکه بنظر می رسد حزب حرکت ملی در دولت ائتلافی بنوعی در حاشیه قرار گرفته است ۰ بنظر می رسد حزب حرکت ملی که پس از سالها انتظار وارد کابینه شده است ، برای حفظ موقعیت خود مجبور به سکوت در قبال برخی از اقدامات دولت اجویت شده است ۰ بعنوان مثال این حزب طی پانزد سال گذشته در صف اول مبارزه با نیروهای حزب کارگران کردستان ترکیه ( پ . ک ک ) قرار دارد ،اما در عمل نتوانست از سیاست اجویت در لغو مجازت اعدام که بنوعی زمینه سازی برای لغو مجازات اعدام اوجالان است ، جلوگیری کند. در عین حال طی ماههای گذشته انتقادات درونی از حزب حرکت ملی نیز افزایش یافته است ۰ عدم اقدام حزب حرکت ملی در تحقق بخشیدن به وعده های انتخاباتی اش نظیر مساله حجاب باعث افت هرچه بیشتر محبوبیت این حزب شده است جالب اینکه خانم نسرین اونال نماینده زن این حزب در پارلمان از ادامه حضور بشکل محجبه در پارلمان خودداری کرد ۰ مجموع این عوامل باعث شده است که آمارها وضعیت نامطلوبی برای حزب حرکت ملی ترسیم کنند ۰ بطوریکه براساس نظر سنجی که توسط خود حزب انجام شد بیش از نصف هــواداران حزب اعتقاددارند که حزب حرکت ملی از ایده آلهای ناسیونالیستی خود دور افتاده اســـت . این موضوع حزب حرکت ملی برهبری دولت باغچه لی را با چالش جدی در انتخابات فردا (۱۲آبان ) مواجه ساخته است .

• حزب دمو کراسی خلق

حزب دموکراسی خلق را باید محبوب ترین حزب کنونی در میان کردهای ترکیه عنوان کرد . این حزب نیز به اندازه احزاب اسلامگرای ترکیه مورد فشار محافل لائیک قرار گرفته است . حزب دموکراسی خلق اکنون بعنوان بزرگترین حزب مدافع حقوق نزدیک به دوازده میلیون اقلیت کرد ترکیه شناخته می شود. همین موضوع موجب نارحتی و نگرانی محافل لاییک ترکیه شد ه است ۰ در سال ۱۹۹۹ در انتخابات پارلمانی و محلی حزب دمو کراسی خلق (HADEP) شعار ” لزوم پایان دادن به درگیری با شورشیان کرد“ را تبلیغ میکرد. در انتخابات پارلمانی این سال تنها ۸/۴ درصد آراء را بدست آورد و در نتیجه از ورود به پارلمان محروم ماند ۰ اما در انتخابات محلی این سال توانست پست های شهرداری در شهرهای مهم کرد نشین نظیر باتمان ، بین گول ، حکاری ، سیرت ، شیرناک و دیاربکر بدست آورد ۰ پس از این انتخابات فشار محاتفل لاییک علیه این حزب افزایش یافته است. در واقع حزب دموکراسی خلق از سوی محافل لاییک ترکیه بعنوان شاخه سیاسی حزب کارگران کردستان ترکیه ( پ ۰ ک ۰ ک )کعه اکنون از سوی مقامات ترکیه کادک نامید می شود ، شناخته می شود ۰
حزب دموکراسی خلق بارها خواستار برسمیت شناخته شدن حقوق و موجودیت اکراد در ترکیه در چارچوب قانون اساسی ترکیه شد ۰ همین موضوع باعث شده است که محافل لاییک با زدن انگ تجزیه طلبی فشارها علیه این حزب را افزایش دهند ۰ بطوریکه دو ماه بعد ” احمد توران دمیر“ رهبر حزب دموکراسی خلق توسط دادگاه امنیت دولتی ازمیر به اتهام تبلیغات جدایی طلبانه به زندان محکوم شد ۰ تحرکات حزب دموکراسی خلق از اواخر سال ۲۰۰۱ که پارلمان ترکیه با اصلاح بیش از سی ماده از قانون اساسی ترکیه زمینه اعطاء برخی آزادیهای فرهنگی و اجتماعی به اقلیت ها را فراهم ساخت ، افزایش یافته است. در هر حال باید گفت با توجه به سیر صعودی محبوبیت حزب دموکراسی خلق ترکیه در میان اکراد این کشور و نگرانی محافل لاییک از این موضوع و نظر به نحوه برخورد گذشته نظام لاییک ترکیه با احزاب کرد گرا نظیر احزاب دموکرات کردستان ترکیه ، سازمان آزادیبخش ملی کردستان ، کانون فرهنگی – انقلابی شرق ، حزب آزادیبخش کردستان ، رزگاری ، حزب سوسیالیست کردستان ترکیه ، حزب پیشرو کارگری کردستان ، اتحادیه کارگران کردستان ، حزب اسلامی کردستان و حزب الله کردستان بنظر می رسد حزب دموکراسی خلق با فشار بیشتر و حتی احتمال انحلال در آینده روبرو است ۰ با وجود این ، حزب دموکراسی خلق اگر چه ممکن است نتواند ده درصد لازم برای ورود به پارلمان را همچنان بدست نیاورد ، ولی خواهد توانست تعدادی نماینده به پارلمان بفرستد.

• ترکیه نوین

حزب ترکیه نوین چند ماه پیش در پی افزایش دو دستگی در حزب دموکراتیک چپ اجویت توسط اسماعیل جم وزیر امورخارجه مستعفی و حسام الدین اوزکان معاون مستعفی نخست وزیر تشکیل شد . به این امید که با انحراف اذهان عمومی از اینکه مسولان همین حزب ، از جمله مسببین بحرانهای ترکیه در سه سال گذشته هستند ، بتوانند آراء عمومی را در انتخابات ۱۲ آبان جذب کنند . بی شک استعفاء جنجال آمیز اسماعیل جم و شخصیت شناخته شده و تا حدودی مورد قبول وی در ترکیه به عنوان نقاط قوت این حزب در انتخابات ۱۲ آبان شناخته می شوند . آنچه مسلم است اینکه حزب ترکیه نوین بشدت مورد حمایت محافل لائیک و نیز کشورهای غربی از جمله امریکا است . برخی کارشناسان معتقدند امکان ورود این حزب به پارلمان بعید نیست .

• حزب جوان

حزب جوان را باید از پدیده های انتخاباتی ، این دوره از انتخابات عمومی ترکیه مطرح کرد . شاید آن شگفتی که در سال ۱۹۹۹ حزب حرکت ملی ایجاد کرد ، این بار حزب حزب جوان برهبری جم اوزان ایجاد کند . با این تفاوت که حزب حرکت ملی حدود چهار دهه فعالیت سیاسی دارد ، اما از تاسیس حزب جوان پنج ماه نمی گذرد . جم اوزان ۲۰ تیر سالجاری تاسیس این حزب را اعلام کرد . جالب اینکه این حزب برنامه مدون اقتصای و سیاسی ندارد ، منتها نظرسنجی ها حاکی از آنست که این حزب با پیش گرفتن از دهها حزب با سابقه طولانی در رده های سوم چهارم قراردارد . این موضوع دلایل متفاوتی دارد که مهمترین آن سرخوردگی مردم ترکیه از احزاب سنتی است . در حالیکه احزاب سنتی ترکیه یکدیگر را به اهمال کاری در گذشته متهم می کنند ، این حزب بدون سابقه با دادن شعارهای عامه پسند و بهره گیری از پیشرفته ترین متد تبلیغاتی توانسته است جایی برای خود در انتخابات زودهنگام ترکیه باز کند . البته سرمایه کلان و نیز وجود شش شبکه تلویزیونی از جمله استار ، چندین نشریه از جمله روزنامه استار ، وجود چندین شرکت فعال در بخش انرژی ، وجو د شبکه تلفن همراه تل سیم با چهار میلیون مشترک و نیز بانک معروف ایمار در دست جم اوزان همگی باعث شده است که موقعیت این حزب تقویت شود .
توزیع عادلانه ثروت ، تبدیل ترکیه به کشور پیشرو در جهان اسلام ، تقسیم اراضی دولتی بین مردم ، آموزش و بهداشت رایگان و طرد نیروهای بیگانه از جمله صندوق بین المللی پول از ترکیه بخشی از شعارهای اوزان برای جلب آراء مسلمانان ، ملی گرایان و دست چپی ها است . جالب اینکه حزب جوان با ادغام با حزب ورشکسته تولد دوباره توانسته است در مدت کوتاهی از تجربیات این حزب در سازماندهی خود استفاده کند . آنچه مسلم است اینکه حتی در صورت ورود این حزب به پارلمان این حزب فاقد توانایی و برنامه برای انجام اقدامات اساسی در ترکیه است و ویژگیهای این حزب بیشتر شبیه احزاب شعارگرا است . منتها اگر حزب جوان نتواند وارد پارلمان شود که دور از ذهن است ، احتمال تداوم فعالیت این حزب برای پنج سال آینده و برای انتخابات دیگر بعید است .
در نهایت باید گفت بنظر می رسد ترکیب جدیدپارلمان ترکیه متشکل از احزاب عدالت و توسعه ، جمهوریخواه خلق ، حزب جوان ، راه راست ، ترکیه نوین و احتمالا “ سعادت و مام میهن خواهد بود .