گرجستان طی روزهای اخیر بار دیگر در کانون توجه محافل خبری قرار گرفته است. تشدید تظاهرات مخالفان و درگیری خشونت آمیز پلیس با آنها، برگزاری رزمایش ناتو در این کشور و شورش یک گردان زرهی ارتش و ادعای دولت مبنی بر کشف توطئه کودتا همگی نشان از ناآرامی های سیاسی در گرجستان دارد. گرجستان اولین کشوری بود که در سال ۲۰۰۳ با کمک امریکا و بنیاد سورس انقلاب رنگین در منطقه را تجربه کرد اما شعارهای “انقلاب رز” تحقق پیدا نکرده و بعد از جنگ اوستیای جنوبی در تابستان گذشته نیز زیرساخت های اقتصادی و نظامی این کشور آسیب دیده است. کابوس میخائیل ساکاشویلی رئیس جمهوری گرجستان دقیقا از بیستم فروردین شروع شده است، تاریخی که مخالفان سه ماه قبل اعلام کرده و ازساکاشویلی خواسته بودند که بخاطر موفق نبودن سیاست هایش و براه انداختن جنگ خونین اوستیای جنوبی استعفاء دهد. اما ساکاشویلی با این درخواست مخالفت کرده و این انتظار را داشت که با گذشت زمان نهایتا از تعداد تظاهر کننده ها کاسته شود. بویژه اینکه تعداد زیادی از مخالفان تحت ارعاب قرار گرفته بودند. تصور ساکاشویلی این بود که با برگزاری رزمایش ناتو در گرجستان و فضای روانی و تبلیغی متاثر از آن تظاهرات مخالفان کمرنگ خواهد شد . اما دستگیری سه نفر از مخالفان و نهایتا درگیری پلیس با تظاهرکنندگان که دهها نفر زخمی از جمله در میان رهبران برجسته مخالفان بجا گذاشت و پلیس را مجبور به آزادی سه مخالف بازداشت شده کرد، نشان داد که رزمایش ناتو نیز نمی تواند روند را به نفع ساکاشویلی تغییر دهد . چرا که مخالفت ها در جامعه گرجستان با ساکاشویلی تعمیق و تعیمم یافته اند.
ادامه و تشدید تظاهرات مخالفان در گرجستان در شرایطی است که ساکاشویلی نیز پذیرش درخواست مخالفان مبنی بر برگزاری انتخابات زودهنگام را نوعی انتحار سیاسی می داند. چرا درصورت موافقت وی با انتخابات زودهنگام نیز، احتمال پیروزی مجددش بسیار کم خواهد بود. چه اینکه کسب ۵۳ درصد آرا توسط ساکاشویلی در انتخابات ریاست جمهوری زودهنگام پنجم ژانویه ۲۰۰۸ ، افت چهل درصدی محبویبت وی را در مقایسه با انتخابات ریاست جمهوری ژانویه سال ۲۰۰۴ که ۹۶ درصد آرا را بدست آورده بود، نشان داد، ساکاشویلی تقریبا شانسی برای پیروزی در انتخابات جدید نخواهد داشت. بویژه اینکه وی به حمایت های جدی غرب تردید دارد و انتقادات ساکاشویلی از لغو شدن سفرهیات های غربی به گرجستان به خاطر ناآرامی ها، نشان دهنده این موضوع است .
بنظر می رسد دولت گرجستان برای پایان دادن به وضعیت موجود تمایل به استفاده از قوه زور پیدا کرده است .در واقع دولت تفلیس تلاش دارد که با امنیتی و نظامی کردن فضا به مخالفت ها پایان دهد . در چنین شرایطی است که به یکباره مقامات گرجستان اعلام کردند گردان زرهی نیروهای مسلح این کشور واقع پایگاه نظامی موخروانی Mukhrovani در منطقه گوری Gori در سی کیلومتر تفلیس روز سه شنبه پانزدهم اردیبهشت نافرمانی خود را از مقامات را اعلام کردند. مقامات گرجستان ساعاتی بعد از رسانه ای کردن این شورش اعلام کردند که شورشیان خود را تسلیم کرده و حادثه بدون خشونت پایان یافته است. مقامات گرجستان همچنین از کشف توطئه کودتا خبر دادند . بلافاصله پس از آن همه اتهامات از سوی مقامات گرجستان روانه روسیه و کاخ کرملین شد. گئورگی سیخارولیدزه وزیر دفاع گرجستان تاکید کرد: “توطئه نظامی گسترده و ازجمله علیه رزمایش ناتو بود “. شوتا اوتیاشویلی سخنگوی وزارت کشور گرجستان نیزبه خبرنگاران گفت:”سازماندهندگان کودتا مقامات بلندپایه سابق وزارت دفاع هستند که با نیروهای امنیتی روسیه در ارتباط بودند”. وی افزود طراحان می خواستند میخائیل ساکاشویلی رئیس جمهوری گرجستان را به قتل برسانند. اما وزارت امور خارجه روسیه با انتشار بیانیه ای اظهارات مقامات گرجستان را ، ناشی از تصور بیمارگونه و غیر مسئولانه خواند. این شورش دقیقا دو روز قبل از آغاز رزمایش ناتو در گرجستان صورت گرفت . روسیه به برگزاری این رزمایش واکنش تندی نشان داده و آن را اقدامی خطرناک علیه صلح در منطقه قفقاز در بعد از جنگ اوستیای جنوبی خوانده است. واقعیت این است که روابط روسیه و گرجستان در بعد از جنگ اوت گذشته و شناسایی استقلال آبخازیا و اوستیای جنوبی بشدت متشنج شده است و در حال حاضر مناسبات رسمی میان مسکو و تفلیس وجود ندارد.در جریان جنگ اوستیای جنوبی دیمیتری مدودیف رئیس جمهوری روسیه از ساکاشویلی بعنوان جسد سیاسی نام برد، از اینرو مقامات تفلیس نیز بشدت نگران تحرکات روسیه برای ساقط کردن حکومت ساکاشویلی هستند. اساسا مسکو از رویکرد تفلیس برای عضویت در ناتو ناخرسند است و احتمال دارد به تحرکاتی نیز دست زده باشد.با وجود این مخالفان دولت گرجستان معتقدند که ماجرای شورش در موخروانی سناریویی از پیش تعیین شده از سوی دولت تفلیس بمنظور براه انداختن جنگ روانی علیه روسیه، فرافکنی مشکلات داخلی و تیره کردن روابط ناتو و روسیه و توجیه سرکوب تظاهرات مخالفان بوده است. رهبران مخالفان گرجستان که اغلب نیز غربگرا هستند، معتقدند که این کودتا چیزی جز یک صحنه سازی از سوی رهبران تفلیس نیست و دولت با ترتیب دادن یک کودتای ساختگی قصد دارد اقدامات نظامی خود برای سرکوب اعتراضات گسترده خیابانی را توجیه کند. آنان اصرار دارند که تحقیقات بین المللی در خصوص ادعای مقامات دولتی کشور در این مورد صورت بگیرد. البته این دیدگاه نیز وجود دارد که شورش در گردان زرهی ارتش گرجستان اقدامی خودجوش در اعتراض به وضعیت نابسامان رفاهی و آموزشی ارتش ، ناخرسندی از عملکرد ناموفق دولت ساکاشویلی و از همه مهمتر اعتراض به جولان ناتو در گرجستان بوده است . بویژه اینکه در اواخر ریاست جمهوری ادوارد شواردنادزه رئیس جمهوری سابق گرجستان و همزمان با مطرح شدن برنامه همکاری انفرادی گرجستان و ناتو یک گردان از ارتش این کشور دست به شورش زد. در واقع مخالفت های جدی در ارتش گرجستان با ایده عضویت این کشور در ناتو وجود دارد.بویژه اینکه در جریان جنگ اوستیای جنوبی مشخص شد که همگرایی با ناتو نه تنها گره از مشکلات گرجستان باز نمی کند بلکه بر این مشکلات می افزاید . تجربیات سالهای گذشته نشان داده است ناتو تنها بدنبال استفاده از موقعیت گرجستان برای اهداف خود است و در مواقع بحرانی تنها به توصیه بسنده خواهد کرد.
در این میان رزمایش ناتو با عنوان “پاسخ بحران” از روز چهارشنبه (۱۶ اردیبهشت) برغم اعتراضات روسیه در هفتاد کیلومتری شرق تفلیس و در پایگاه وازیانی پایگاهی که روسیه آن را در سال ۲۰۰۵ تخلیه کرده بود ، آغاز شد. روسیه پیش از این به برگزاری این رزمایش هشدار داده و آن را اقدامی علیه امنیت قفقاز در بعد از جنگ اوستیای جنوبی خوانده اند. ضمن اینکه مسکو معتقد است با توجه به تظاهرات گسترده مخالفان دولت میخائیل ساکاشویلی این رزمایش در زمانی نامناسب برگزارمی شود . بی توجهی ناتو به هشدارهای مسکو نشان می دهد که با توجه به موقعیت ژئوپلتیک قفقازو اهمیت آن از لحاظ انرژی ، ناتو بدنبال تشدید محاصره مرزهای جنوبی روسیه است. ناتو در جریان جنگ اوستیای جنوبی ضربه ای حیثیتی خورده و بسیاری از شرکایش اعتماد خود را به آن از دست دادند. از اینرو برگزاری این رزمایش تلاشی برای ترمیم این وضعیت است. حال آنکه روسیه از همین بهانه برای تقویت نفوذ نظامی خود در آبخازیا و سواحل آن و اوستیای جنوبی و عقد قرارداد حفاظت از مرزهای این مناطق خودخوانده استفاده کرده است. موضوعی که ضرر آن بیش از همه متوجه تفلیس است .
در این میان دولت ساکاشویلی بشدت از برگزاری این رزمایش حمایت کرده و آن را همچون عامل نجات از وضعیت دشوار کنونی داخلی می بیند. ساکاشویلی درتلاش است برگزاری این رزمایش را بمعنای حمایت غرب و ناتو از خود نشان دهد،اما یاپ دوهوپ شیفر دبیرکل ناتو با تاکید بر اینکه برخلاف ادعای ساکاشویلی این رزمایش،رزمایش ناتو باشرکایش است نه رزمایش ناتو با گرجستان، از سخنان وی انتقاد کرد . شفر با این اظهارات عملا کوشید نشان دهد که برغم اهمیت گرجستان برای ناتو، این سازمان تمایلی به حمایت از شخص ساکاشویلی ندارد. بویژه اینکه این دیدگاه وجود دارد که رئیس جمهوری گرجستان تلاش دارد با امنیتی و نظامی کردن فضای گرجستان و طرح مسایلی نظیر توطئه کودتا و ترور توسط مخالفان، زمینه استفاده از اهرم زور و سرکوب علیه مخالفان را فراهم سازد.
برغم استقبال دولت تفلیس از برگزاری این رزمایش، در محافل سیاسی گرجستان استقبال چشمگیری از این موضوع نشده است . چه اینکه برگزاری اینگونه رزمایش ها نه تنها گره ای از مشکلات امنیتی گرجستان باز نمی کند، بلکه تبدیل شدن گرجستان به جولانگاه روسیه با امریکا و ناتو بیش از همه به مردم این کشور ضربه می زند.
مجموع شرایط نشان می دهد که از لحاظ منطقه ای با توجه به اهمیت استراتژیک گرجستان رقابت روسیه با ناتو و امریکا در این منطقه در حال تشدید است. تحولاتی نظیر اخراج ایزابل فرانسوا رئیس دفتر اطلاعات ناتو در مسکو و یکی از کارکنان این دفتر که در پاسخ به اخراج واسیلی چیژوف و ویکتور کاچوکوف دو کارمند دفتر نمایندگی روسیه در مقر ناتو در بروکسل صورت گرفت ، موید این ادعاست . بویژه اینکه امریکا و اتحادیه اروپا طرحهای جدید را برای دست اندازی به قفقاز از جمله گرجستان آماده کرده اند که طرح مشارکت با شرق یکی از آنهاست. بطوریکه روسیه برنامه مشارکت با شرق اتحادیه اروپا را که درنشست روز پنج شنبه ۱۷ اردیبهشت سران اروپا در پراگ با شش کشور قفقاز و روسیه ، مولدوی و بلاروس در پراگ تصویب شد، ایجاد صف بندی جدید ازسوی اروپا درمنطقه دانسته و وزیر خارجه روسیه از اتحادیه اروپا خواسته است کشورهای منطقه را در برابر دو گزینه یا با ما باشید یا در مقابل ما قرار ندهند.از بعد داخلی نیز برغم برگزاری رزمایش ناتو اوضاع به نفع ساکاشویلی پیش نمی رود و اپوزیسیون گرجستان در رسیدن به هدف خود که همانا وادارساختن ساکاشویلی به استعفاء است، مصمم می باشد. ادامه اصرار ساکاشویلی بر مواضع خود می تواند به خشونت در گرجستان دامن بزند . از اینرو نیز گئورگی خائیندراوا، یکی از رهبران اپوزیسیون، در تجمع مقابل پارلمان گفت: ما راه بازگشت نداریم. یا ما طی روزهای آینده با این بی قانونی، پایان خواهیم داد و یا کشته خواهیم شد. این مبارزه به خاطر نجات خانوادههایمان است. در واقع این نظر در محافل نظامی وسیاسی گرجستان وجود دارد که رویکرد کنونی، وابستگی گرجستان را از روسیه به ناتو و امریکا تغییر می دهد و تنها شکل وابستگی تغییر کرده و کمکی به استقلال واقعی گرجستان نمی شود.
دیدگاه خود را بنویسید