رزمایش ملی مبارزه با آلودگی نفتی دریای خزر با شرکت ۱۶ سازمان و نهاد دولتی ایران بتازگی در حوضچه نکای ایران در خزر برگزار شد . در این رزمایش مهم هشت شناور از بنادر ارزلی ، نوشهر و شناور های خدماتی کشتی سازی صدرا شرکت داشتند . هدف از این رزمایش کسب آمادگی برای جلوگیری از آلودگی های نفتی خزر بود . در عین حال این رزمایش در راستای الحاق ایران به کنوانسیون آمادگی ، مقابله و همکاری در حفظ محیط زیست دریایی از آلودگی نفتی صورت گرفت . ایران تنها کشور ساحلی خزر است که رزمایشی از این نوع را برگزارکرده است . این موضوع حاکی از توجه و نگرانی ایران از آلودگی روزافزون دریای خزر است .
واقعیت این است که آلودگی خزر در سالهای اخیر به مرحله بشدت خطرناکی رسیده است . مرگ هزارن فک دریایی در سال ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ در خزر نشاندهنده این موضوع است . در این منابع نفتی کی از علل اساسی آلودگی خزر است . گفتنی است پالایشگاههای موجود در برخی از کشورهای ساحلی خزر به خاطر نداشتن استانداردهای فنی و بین المللی همواره بر آلودگی محیط زیست خزر تاثیر مخربی می گذارند.گفته می شود سالیانه صدها تن نفت از سکوهای حفاری و استخراج وارد خزر می شود. شرکتهای نفتی خارجی تنها به فکر سود هستند در خلا نبود مدیریت در برخی کشورهای ساحلی خزر نظیر جمهوری آذربایجان قوانین و استانداردهای مربوط به جلو گیری از آلودگی آبها را رعایت نمی کنند . نتیجه اینکه اکنون در سواحل جمهوری آذربایجان بویژه در نزدیکی سومگائیت لکه های بزرگ نفتی که دارای چندین متر عمق هستند ، دیده می شوند . این روند تاثیر منفی بر محیط زیست خزر به عنوان یک پهنه آبی منحصر بفرد می گذارد .
در عین حال جنگ چچن نیز بر آلودگی محیط زیست حوزه خزر تاثیر گذار بوده است. به گزارش نمایندگان سازمان بین المللی طرفداران محیط زیست «گرین پاس»(صلح سبز) عملیات جنگی در چچن و داغستان که موجب تخریب سکوهای نفتی شده و باعث گردیده است تا در محدوده چچنی دریای خزر لکه های بزرگ نفتی پدید آید و نفت تا عمق ۱۰ تا ۱۲ متری آب فرو رود. این در شرایطی است که خزر یک دریای بسته است و تاثیر هر گونه آلودگی در آن مضاعف می شود . حساسیت موضوع از آنجهت است که غیر از منابع نفتی آلاینده های دیگری در خزر وجود دارد . در این خصوص میتوان به وارد شدن پسایهای صنعتی ، شهری و کشاورزی به رودخانه های تغذیه کننده خزر نظیر ولگا اشاره کرد . بطوریکه گفته می شود براساس تحقیقات و آزمایشهای انجام شده میزان ماده شیمیایی آمونیاک موجود در آب رودخانه کورا ۷۰۰ برابر بیشتر از اندازه معمولی می باشد، که باعث مسمومیت ماهیان و آبزیان می شود . گفته می شود بیشترین میزان آلوده سازی خزر از طرق حوزه آبریز ولگا بواسطه سکونت میلیونها نفر در سواحل این طولانی ترین رودخانه شمال حوزه خزر، فعالیت صدها واحد صنعتی و نیز فعالیت های کشاورزی است. همچنین گفته می شود از جمهوری آذربایجان نیز روزانه هفتاد هزار تن فاضلاب تصفیه نشده وارد دریای خزر می شود.
مجموع این موضوعات لزوم توجه جدی برای مبارزه با آلودگی روزافزون خزر را دوچندان می کند . اقدام ایران در برگزاری رزمایش ملی مبارزه با آلودگی نفتی در خزر در حالیکه هنوز ایران از خزر بر خلاف سایر کشورهای ساحلی نفتی استخراج نمی کند در این راستا صورت گرفت . با وجود این پیشگیری آلودگی در خزر نیازمند عزم جمعی همه کشورهای ساحلی خزر است . بی شک برای این منظور با ید در تعیین رژیم حقوقی خزر تسریع شود وگرنه پیامدهای منفی آلودگی در خزر متوجه همه کشورهای ساحلی خواهد شد .