امامعلی رحمان رییس جمهوری تاجیکستان اخیرا با “دیمیتری مدودیف”رییس جمهوری روسیه در مسکو دیدار و راههای توسعه روابط سیاسی، اقتصادی ،تجاری، فرهنگی و نظامی دو کشور و نیز تسریع در روند اجرای توافق‌های به دست آمده در سالهای گذشته را بررسی کرد. سفررئیس جمهوری تاجیکستان به مسکو در شرایطی صورت می گیرد که وی حدود سه هفته پیش نیز بمنظور شرکت در اجلاس سران جامعه کشورهای مشترک المنافع به مسکو سفر کرده بود . ضمن اینکه طی دو ماه اخیر اخبار مختلفی در مورد سردی مناسبات دو کشور منتشر شده است.این موضوعات حساسیت سفر رحمان به مسکو را افزایش داده است. چه اینکه تاجیکستان بعد از فروپاشی شوروی همواره به عنوان متحد مهم روسیه در آسیای مرکزی شناخته می شود . واقعیت این است که برغم مناسبات نزدیک دو کشور، طی ماههای اخیر چندین عامل تاثیر منفی بر روابط مسکو و دوشنبه گذاشته است که مهمترین آن تغییر موضع رسمی مسکو درباره اختلافات آبی در منطقه است . تاجیکستان و قرقیزستان بعنوان فقیرترین کشورهای آسیای مرکزی ، حدود هشتاد درصد منابع آبی این منطقه را در اختیار دارند و تصمیم آنها به احداث نیروگاه بر روی رودخانه های مشترک نظیر سیردریا و آمودریا موجب اعتراض رسمی ازبکستان و قزاقستان که دارای زمینهای وسیع کشت پنبه و گندم هستند، شده است. طی ۱۵ سال گذشته سیاست روسیه حمایت از کشورهای بالادست رودخانه ها یعنی تاجیکستان و قرقیزستان بوده است. اما مدودیف درسفر ماه گذشته خود به ازبکستان تاکید کرد که تاجیکستان برای ساخت نیروگاه های برق آبی و سد ، باید موافقت کشورهای همسایه خود را کسب کند. این اظهارات از نظر مقامات دوشنبه به عنوان تغییر در مواضع روسیه در باره مسایل آبی منطقه ارزیابی شد. همزمان شدن اخراج هزاران کارگر تاجیک از روسیه که بگفته مقامات مسکو تحت تاثیر بحران مالی جهانی صورت گرفته و شامل کارگران سایر کشورهای مشترک المنافع نیز می شود، بر تشدید اختلافات دو کشور تاثیرگذاشت. بطوریکه دوشنبه همزمان با مطرح شدن تعطیلی پایگاه امریکایی گانسی ماناس در قرقیزستان، از یک سو برآمادگی اش جهت انتقال تجهیزات غیر نظامی ناتو به افغانستان تاکید کرد . از سوی دیگر مساله لزوم تجدید نظر در قرارداد حضور روسیه در پایگاه کانت تاجیکستان و افزایش اجاره بهای آن بصورت گسترده و هماهنگ در اغلب رسانه های چاپ دوشنبه مطرح شد. در چنین شرایطی است که سفر امامعلی رحمان به مسکو انجام شد.شکی نیست که تاجیکستان به علت پیوند های گسترده ای که با روسیه دارد، تمایلی به تنش با مسکو ندارد و صرف انجام این سفر نیز از این زاویه قابل ارزیابی است. با وجود این تاجیکستان با توجه به فقرشدید، وابستگی به برق ترکمنستان و ازبکستان و بحرانهای ناشی از قطع انتقال برق توسط ازبکستان ، کنترل بر منابع خود و ساخت نیروگاهای برق آبی از جمله نیروگاه بزرگ راغون را درحوزه منافع اساسی خود تعریف کرده است. از همین زاویه بنظر می رسد هدف مهم سفر امامعلی رحمان آگاهی از جدیدترین مواضع مسکو درباره منازعات آبی در آسیای مرکزی و مشارکت یا عدم مشارکت روسیه در ساخت راغون و دیگر نیروگاهها در تاجیکستان بود . ظن غالب این است که اگر در این خصوص توافقی میان دو کشور ایجاد شود ، مباحث مربوط به همکاریهای نظامی تاجیکستان با امریکا و یا تجدید نظر در قرارداد پایگاه کانت بشدت فروکش خواهد کرد.اگر چه رحمان از نتایج سفر خود به مسکو ابراز رضایت کرده سات اما نباید دراین خصوص زود قضاوت کرد و حداقل تا سفر آتی مدودیف به تاجیکستان که قرار سالجاری میلادی انجام شود ، باید صبر کرد .