گرجستان یکی از سه کشور قفقاز که در سال ۲۰۰۵ از سوی جرج بوش رئیس جمهور امریکا به عنوان الگوی انقلاب های رنگین معرفی شده بود ، در روزهای گذشته شاهد تظاهرات گسترده مخالفان دولت است . بیش از یک هفته تظاهرات دهها هزار نفر ازطرفداران احزاب مخالف در گرجستان از روز پنج شنبه نهم آوریل (بیستم فرودین) که به فاصله حدود یک و نیم سال از تظاهرات گسترده مخالفان در نوامبر ۲۰۰۷ صورت می گرد ، بار دیگر بی ثباتی سیاسی در گرجستان در بعد از انقلاب رنگین را در کانون توجه محافل خبری قرار داد . مخالفان ساختمانهای دولتی از جمله کاخ ریاست جمهوری، ساختمان مجلس و تلویزیون دولتى این کشور در تفلیس را محاصره کردند. ۱۴ حزب مخالف گرجستان که در میان آنها نیروهای غربگرا و نیز نیروهای متمایل به روسیه نیز حضور دارند از سه چهار ماه پیش برای برگزاری این تظاهرات برنامه ریزی کرده اند ، دولت نیز با آگاهی از این موضوع تدابیر گسترده ای نظیر دستگیری دهها نفر از مخالفان برجسته توسط پلیس قبل از برگزاری تظاهرات، قطع ارتباطات اینترنتی تفلیس با دنیای خارج و مسدود کردن راههای منتهی از دیگر شهرها از جمله کوتایسی به تفلیس انجام داد اما نتوانست مانع تظاهرات گسترده مخالفان شود . مخالفان که تعدادی از رهبران آنها نظیر نینوبورژانادزه از متحدان سابق ساکاشویلی هستند ، اعلام کردند این تظاهرات تا زمان استعفای ساکاشویلی و موافقت وی با برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری و پارلمانی ادامه خواهد داشت ، اما ساکاشویلى با تاکید بر گفتگو با مخالفان اصرار دارد که تا پایان دوره ریاست جمهوری اش در سال ۲۰۱۳ به فعالیت خود ادامه دهد . تظاهرات گسترده مخالفان از جهات مختلف بویژه از نظر تعداد شرکت کنندگان بسیار شبیه تظاهرات ۲۲ نوامبر سال ۲۰۰۳ است، آن زمان ساکاشویلی به همراه نینوبورژانادزه و زوراب ژوانیا نخست وزیر فقید گرجستان به عنوان رهبران انقلاب مخملی گرجستان ، با حمایت غرب هدایت تظاهرات را در دست داشتند که منجر به اشغال پارلمان و وادار کردن ادوارد شواردنادزه رئیس جمهور وقت به استعفاء شد. در آن مقطع شواردنادزه که بعد از سالها امیتازدهی به امریکا تاریخ مصرف اش برای غرب تمام شده بود ، تاکید کرد برای جلوگیری از براه افتادن حمام خون در گرجستان ، استعفاء می دهد. اکنون ساکاشویلی در همان جایگاه شواردنادزه قرار گرفته و با انتقادات و اتهاماتی بمراتب بیشتر از شواردنادزه مواجه است و دهها هزار نفر از مخالفان که در بین آنها متحدان سابق وی از جمله نینوبورژانادزه رئیس پارلمان ، زوراب نوگایدلی نخست وزیر سابق ، آکرواشویلی وزیردفاع سابق و سالومه زورابیشولی وزیر خارجه سابق نیز قرار دارند، یکصدا با متهم کردن ساکاشویلی به بی کفایتی ، خواهان استعفای وی شدند . واقعیت این است که گرجستان بعد از انقلاب مخملی یا رز که با کمک امریکا و دلارهای بنیاد سوروس انجام شد، همواره بی ثبات بوده است . رویکرد افراطی ساکاشویلی در ناتو گرایی و امریکاگرایی و تحریک مقامات کرملین زنجیره ای از تنش در مناسبات گرجستان با روسیه را ایجاد کرد. ساکاشویلی با شعار دموکراسی ، احیای تمامیت ارضی گرجستان ، از بین بردن فقر و فساد مالی ، بیکاری و بهبود اوضاع اقتصادی به قدرت رسد اما رشد ۱۲۶ درصد بیکاری ، تشدید بحران اقتصادی گرجستان و افزایش فقر، مرگ مشکوک زوراب ژوانیا نخست وزیر گرجستان در فوریه سال ۲۰۰۵ بر اثر خفگی ناشی از نشت گاز ، مطرح شدن استفاده غیر قانونی خانواده وی از امکانات دولتی برای سفرهای خارجی و خوشگذارنی و نیز اقدامات غیر دموکراتیک ساکاشویلی در فشار به رسانه های منتقد از جمله ایمدی تی وی و کنار زدن منتقدان و مرگ مشکوک دو خبرنگار که در باره فساد مالی تحقیق می کردند ، باعث افزایش انتقادات از وی شد. مجموع این عوامل باعث شد که در نوامبر ۲۰۰۷ و زمانیکه بسیاری از متحدان ساکاشویلی هنوز در کنارش بودند، تظاهرات گسترده ای در تفلیس صورت گیرد. ساکاشویلی در آن زمان رویه شواردنادزه را در پیش نگرفت و به سرکوب تظاهر کنندگان پرداخت که طی آن دهها نفر زخمی و یا بازداشت شدند. کشورهای غربی نیز در عمل از ساکاشویلی حمایت کردند،اما گستردگی تظاهرات باعث شد که وی نهایتا به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری زودهنگام تن دهد و زوراب نوگایدلی نخست وزیر را نیز برکنار کند تا وی را عامل سرکوب تظاهرکنندگان معرفی سازد. در انتخابات زودهنگام پنجم ژانویه ۲۰۰۸ ساکاشویلی در انتخاباتی جنجالی و درحالیکه رقیب جدی از احزاب مخالف نداشت ،تنها ۴۷/۵۳ درصد آراء را بدست آورد که افت شدید محبوبیت وی را به نشان می داد. اما وی بی توجه به پیام این افت محبوبیت، به رویکرد گذشته خود بویژه درخواست عضویت در ناتو و باز کردن پای امریکا و رژیم صهیونیستی در گرجستان تاکید کرد. اوج این رویکرد حمله گرجستان به اوستیای جنوبی در ۱۷ مرداد ۱۳۸۷ بود ، روسیه که گویا منتظر این حمله بود ، یک روز بعد به بهانه حمایت از صلح بانان خود و نیز اوست ها که در سالهای اخیر اغلب تابعیت روسیه را کسب کردند، به تهاجم گرجستان پاسخ تندی داد . مسکو علاوه بر بیرون راندن ارتش گرجستان از اوستیای جنوبی مراکز نظامی و اقتصادی سراسر گرجستان از جمله بنادر پوتی و باتومی را بمباران کرد و ۲۶ شهریور اقدام به شناسایی استقلال آبخازیا و اوستیای جنوبی کرد. مسکو از این طریق پاسخی به اقدام غرب در شناسایی استقلال کوزوو ، طرح سپر موشکی و نیز پاسخی به تلاشهای گرجستان برای عضویت در ناتو داد . امریکا و برخی از کشورهای غربی که گرجستان به تحریک و پشت گرمی به آنها به اوستیای جنوبی حمله کرده بود تنها به محکوم کردن روسیه پرداختند و حتی بدنبال استفاده روسیه از اهرم گاز در زمستان گذشته ، اغلب آنها از جمله فرانسه و آلمان با عضویت گرجستان و اوکراین در ناتو مخالفت کردند. بدین ترتیب برخلاف محاصره و حمله به منطقه خودمختار آجاریا در سال ۲۰۰۵ ، حمله به اوستیای جنوبی تبدیل به پاشنه آشیلی برای ساکاشویلی شد. همان زمان پیش بینی می شد که ساکاشویلی دیر یا زود به خاطر این جنگ، مجبور خواهد شد از قدرت کنار رود. جنگ پنج روزه اوستیای جنوبی از یک سو منجر به قطع کامل روابط روسیه و گرجستان شد.مدودیف رئیس جمهوری روسیه با تاکید بر اینکه ساکاشویلی تنها یک جسد سیاسی است و پوتین نخست وزیر روسیه نیز با تاکید بر اینکه ساکاشویلی بمانند صدام باید به دار آویخته شود، موضع متخاصم در قبال دولت گرجستان گرفته و این پیام را دادند که برای ساقط کردن حکومت ساکاشویلی تلاش خواهند کرد. از سوی دیگر بعد از جنگ اوسیتای جنوبی که منجر به کشته و زخمی شدن صدها سرباز گرجی شد، استعفاء و کناره گیری متحدان وی روندی بسیار تند یافت. اقدام ساکاشویلی در برکناری یا مجبور ساختن تعدادی از منتقدان از جمله ایراکلی آلاسانیا نماینده سابق گرجستان در سازمان ملل و از چهره محبوب این کشور به استعفاء ، این روند را تشدید کرد. ساکاشویلی که با مخالفت ناتو با عضویت این کشور و تصمیم این سازمان به از سرگیری مذاکرات شورای ناتو روسیه بشدت از غرب سرخورده شده بود، کوشید با تغییرات گسترده در کابینه و انتصاب گریگول واشادزه به سمت وزیرخارجه که شخصیتی روسیه گراست از یک سو انتقادات داخلی را بکاهد و از سوی دیگر با تغییر مواضع گذشته و اعلام آمادگی برای مذاکره با روسیه ، از اقدامات احتمالی کاخ کرملین جلوگیری کند. اما تغییرات گسترده در کابینه از جمله برکناری دیوید کزراشویلی وزیر دفاع و اکا تکشلاشویلی وزیر امور خارجه و همچنین وزیران آموزش و فرهنگ ، رئیس ستاد ارتش و فرمانده مرزبانی نیز نتوانست انتقادات را کاهش دهد . تغییر سه نخست وزیر در حدود ششش ماه (لادو گورجنیدزه ، گریگول مگالوبلیشویلی و نهایتا انتصاب نیکا گیلائوری) تزلزل و دودستگی در هیات حاکمه گرجستان را بروشنی نشان داد . بعد از جنگ اوستیای جنوبی ، تحقق نیافتن وعده های غرب بویژه امریکا برای کمک مالی ،تبعات گسترده بحران مالی بر اقتصاد گرجستان ، تاکید ساکاشویلی بر یکجانبه گرایی در سیاست خارجی از طریق انعقاد منشور مشارکت راهبردی با امریکا در دی ۸۷ و اعلام آمادگی برای اعطاء پایگاه به امریکا هرچه بیشتر انتقادات از ساکاشویلی را افزایش داده و موجب شد که در اقدامی بی سابقه در تاریخ گرجستان بسیاری از طیف های مخالفان از احزاب کارگر، محافظه کار گرفته تا دموکراتهای گرجستان متحد با یکدیگر متحد شده و خواهان استعفای ساکاشویلی شوند. آنها حتی از جمعیت پنج ملیون نفری گرجستان بیش از یک میلیون امضاء برای وادار کردن ساکاشویلی به استعفاء جمع آوری کردند . نوامبر ۲۰۰۸ مخالفان تا نهم آوریل ۲۰۰۹ ، بیستمین سالگرد تجمع بزرگ مردم این کشور علیه نظام کمونیستی ، به ساکاشویلی مهلت داده بودند که تا با انتخابات زودهنگام موافقت کند و اکنون آنها با تجمع گسترده ساکاشویلی را در یک قدمی سقوط قرار دارد .رئیس جمهوری جنجالی گرجستان در حال حاضر در موقعیت بسیار دشواری قرار گرفته ، چرا که سرکوب مخالفان می تواند ابعاد بحران را گسترده بکند و در صورت موافقت وی با انتخابات زودهنگام نیز، احتمال پیروزی مجددش بسیار کم خواهد بود. چه اینکه کسب ۵۳ درصد آرا توسط ساکاشویلی در انتخابات ریاست جمهوری پنجم ژانویه ۲۰۰۸ ، افت چهل درصدی محبویبت وی را در مقایسه با انتخابات ریاست جمهوری ژانویه سال ۲۰۰۴ که ۹۶ درصد آرا را بدست آورده بود، نشان داد واکنون مخالفان معتقدند با افتضاح جنگ اوستیای جنوبی، محبوبیت ساکاشویلی کمتر از بیست درصد است. در واقع مردم گرجستان اکنون با گذشت شش سال از انقلاب مخملی ۲۲ نوامبر سال ۲۰۰۳ شاهدند که وعده های انقلاب رنگین چیزی جزء سراب نبوده است. در این میان انتقادات ساکاشویلی از واشنگتن در مصاحبه اش با نشریات نیوزویک و اشپیگل نشان می دهد با روی کار آمدن اوباما در امریکا نیز موقعیت ساکاشویلی هرچه بیشتر متزلزل شده است و حتی احتمال دارد دموکراتها بده و بستانهایی با روسیه برای روی کار آوردن یک چهره جدید در گرجستان داشته باشند. چرا که از نظر دموکراتها سیاستهای بوش و ساکاشویلی در عرصه گرجستان ، قاعده بازی را از مدل برد – برد یا حاصل جمع صفر به مدل برد – باخت تغییر داده است. گفته می شود نینوبورژانادزه رئیس سابق پارلمان گرجستان و ایراکلی آلاسانیا نماینده سابق گرجستان و زوراب نوگایدلی از کسانی هستند که نام آنها برای ریاست جمهوری آتی گرجستان مطرح می باشد.ضمن اینکه توافق روی یک نامزد مهمترین چالش مخالفان در انتخابات زودهنگام احتمالی آتی خواهد بود. در این میان اگر چه تظاهرات مخالفان از زمان شروع اش دربیستم فروردین تاکنون فراز و نشیب داشته است و در برخی روزها بالای صد هزار نفر و در برخی روزها کمتر از ده هزار نفر بودند، اما اغلب کارشناسان معتقدند که با توجه به مجموع شرایط داخلی ، منطقه ای و جهانی ، در اینکه ساکاشویلی بتواند تا موعد قانونی در سال ۲۰۱۳ در قدرت بماند ، تردید جدی وجود دارد و اگر تظاهرات امروز مخالفان منجر به استعفای وی نشود، احتمالا مخالفان با استفاده از تجربیات این تظاهرات، در آینده اعتراضات گسترده ای علیه ساکاشویلی براه انداخته و وی را مجبور به استعفاء خواهند ساخت .
سراب انقلاب رز
نویسنده سایت۱۴۰۲/۸/۷ ۱۴:۳۵:۴۲۱۳۸۸/۰۶/۲۸|1388, آرشیو تحلیلها, دریچه ای به قفقاز و اورآسیا|بدون دیدگاه
دیدگاه خود را بنویسید