در جریان سفر اخیر “عبدالله گل” رییس جمهوری ترکیه به جمهوری آذربایجان چند سند همکاری دوجانبه امضا شد. “الهام علیاف” رییس جمهوری آذربایجان و عبدالله گل تفاهمنامه همکاری استراتژیک دو کشور را امضا کردند. علاوه بر این، موافقتنامههای فراهمسازی تسهیلات متقابل اقتصادی، تدوین برنامه همکاری دراز مدت اقتصادی ، همکاری در عرصه گردشگری و بخش بهداشت در خصوص مراقبت از خانواده به امضای دو طرف رسید. گل طی سخنانی در مراسم امضای این اسناد ، مذاکره حضوری با همتای آذری خود را مفید و مهم خواند و گفت : در این گفت و گوها، همه جوانب روابط دو جانبه و برخی مسایل منطقهای مورد بحث و بررسی قرار گرفت. وی اجرای طرحهای بزرگ در بخش انرژی و حمل و نقل را برای توسعه روابط دو جانبه اقتصادی میان جمهوری آذربایجان و ترکیه موثر دانست. رییس جمهوری ترکیه با اشاره به سطح کنونی روابط اقتصادی دو کشور ، حجم سرمایهگذاری بیش از دو هزار شرکت فعال ترکیه در جمهوری آذربایجان را در ۹ ماه گذشته بیش از دو میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار ذکر کرد. گل اضافه کرد: با احتساب حجم سرمایهگذاری شرکتهای ترکیه در بخش انرژی جمهوری آذربایجان ، میزان سرمایهگذاری این شرکتها به پنج میلیارد دلار رسیده است.
“الهام علیاف” نیز در دیدار با عبدا… گل ، سطح روابط دو کشور در همه عرصهها را رضایتبخش خواند و ابراز امیدواری کرد این سفر تحرکی به توسعه بیش از پیش مناسبات جمهوری آذربایجان و ترکیه بدهد. سفر عبدا.. گل به جمهوری آذربایجان سومین سفر خارجی وی محسوب می شود. گل پیش از این در مقام ریاست جمهوری ترکیه از جمهوری خودخوانده قبرس شمالی و از استراسبورگ فرانسه دیدار کرده است . انتخاب جمهوری آذربایجان در این مقطع برای انجام سفری سه روز حاکی از اهمیت باکو در سیاست خارجی ترکیه است. این موضوع ناشی از همکاریهای گسترده دو کشور در طی یک دهه اخیر است. واقعیت این است که همکاریهای دو کشور در چارچوب طرح اینوگیت و نیز خط لوله باکو _ تفلیس _ جیحان و خط لوله باکو _ ارزروم و همچنین همکاریهای دو کشور در چارچوب طرح تراسیکا یا دالان غرب – شرق موجب پیوند گسترده اقتصادی دو کشور شده است. از بعد سیاسی نیز جمهوری آذربایجان پایگاه مهم ترکیه در قفقاز محسوب می شود.حمایت عملی باکو از درخواست ترکیه برای شناسایی قبرس شمالی و همکاری اقتصادی با بخش ترک نشین قبرس و نیز حمایت باکو از تصمیم ترکیه برای حمله به شمال عراق نشاندهنده اشتراک نظر فراوان دو کشور است. با وجود این همچنان اختلافاتی نیز میان باکو _ آنکارا وجود دارد . واقعیت این است که فعالیت صدها شرکت ترکیه ای در جمهوری آذربایجان بواسطه تسهیلات ویژه دولت باکو ممکن شده است . اما شرکت های ترکیه ای گاه به تعهدات خود عمل نکرده اند . بعنوان نمونه این شرکت ها گاه بمانند شرکت بارمک قوانین جمهوری آذربایجان را نقض کردند و گاه نیز بماننده شرکت ساگا گورخماز به خاطر چهار – پنج میلیون دلار اقدام به توقیف کشتی و هواپیمای دولتی جمهوری آذربایجان در ترابوزان یا بندر زوگولداق کرده اند . این موضوعات تاثثر منفی بر افکار عمومی جمهوری آذربایجان گذاشته است . از لحاظ سیاسی نیز انتظارات باکو از ترکیه در خصوص مناقشه قره باغ برآورده نشده است و ترکیه غیر از حمایتهای ظاهری در عمل کمکی به جمهوری آذربایجان در خصوص مناقشه قره باغ نکرده است . اقدامات گسترده و عمدتا اعلام نشده حزب عدالت وتوسعه از سال ۲۰۰۲ برای عادی سازی مناسبات با ارمنستان در شرایطی که آنکارا وعده داده است که قبل از آزادی اراضی اشغالی جمهوری آذربایجان با ارمنستان روابط خود را عادی نکند، موجب ناخرسندی باکو شده است. اکنون روابط غیررسمی اقتصادی ترکیه و ارمنستان شامل صدها میلیون دلار می شود و بنظر می رسد آنکارا از مساله روابط با جمهوری آذربایجان بعنوان ابزاری برای فشار به ارمنستان درمساله کشتار ۱۹۱۵ ارامنه استفاده می کند. بطوریکه برخی از کارشناسان سفر عبدا.. گل به باکو را با افزایش تنش در مناسبات ترکیه و ارمنستان بر سر مطرح شدن مساله شناسایی کشتار ۱۹۱۵ ارامنه در کنگره امریکا مرتبط می دانند . در مقابل ترکیه نیز معتقد است که پ ک ک به صورت گسترده در نخجوان فعالیت می کند و دولت باکو تاکنون برغم درخواستهای آنکارا اقدام جدی برای مقابله با این گروه تروریستی نکرده است. گذشته از این مسایل در سفر رئیس جمهوری ترکیه در خصوص تسریع در اجرای پروژه احداث خط آهن باکو _ آخالکالاکی _ قارص که به خاطر اقدام سنای امریکا در تحریم سرمایه گذاری در آن بمنظور حمایت از ارمنستان، تاکنون به تعویق افتاده است، گفتگو شد . همچنین در این سفر در خصوص نگرانی های دو کشور در این مورد که خط لوله باکو _ تفلیس _ ارزروم تا چه میزان اقتصادی خواهد بود ، گفتگو شد . چرا ترکمنستان و قزاقستان حاضر به انتقال گاز خود از این خط لوله نیستند و سه ماه پیش این دو کشور با روسیه قراردادی برای انتقال گاز از مسیر روسیه بستند. درهر حال آنچه مسلم اینکه گسترش مناسبات دوکشور اسلامی جمهوری آذربایجان وترکیه خواست مردم این کشور است و اقدام اخیر لابی صهیونیستی در کنگره امریکا در حمایت از طرح شناسایی کشتار ۱۹۱۵ ارامنه به عنوان نسل کشی نشان داد که باکو و آنکارا با دشمنان مشترکی مواجه هستند . از اینرو مردم جمهوری آذربایجان و ترکیه انتظار دارند که دو کشور به جای نگاه ابزاری به روابط یکدیگر، صادقانه رویکرد تعمیق مناسبات را در چارچوب انتظارات جهان اسلام پیگیری کنند.
دیدگاه خود را بنویسید