طی هفته های اخیر فاش شدن طرح امریکا برای استقرار سپر دفاع موشکی در چک و لهستان و گسترش آن به قفقاز اعتراضات فراوانی را ایجاد کرده است . اخیرا هزاران نفر در چک علیه این موضوع تظاهرات کردند . سفر اخیر کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه آمریکا به مسکو که بمنظور کاهش اختلاف نظر میان آمریکا و روسیه در مورد طرح سپر دفاع موشکی صورت گرفت,نیزبدون دستیابى به نتیجه اى خاص پایان یافت . بگفته سرلشگر هانری اوبرینگ(obering ) مدیرآژانس امور سیستم رادار پدافند موشکی آمریکا ، واشنگتن قصد دارد تجهیزات رد یابی هوایی را در قفقاز نیز مستقر کند. این در شرایطی است که روسیه این موضوع را خطری علیه خود می داند. بطوریکه سرگئى ایوانف، معاون اول نخست وزیر روسیه که از او به عنوان رئیس جمهورى آینده این کشور یاد مى شود، هفته گذشته گفت : هیچ دلیلى براى صحبت درباره امکان همکارى میان روسیه و آمریکا در زمینه سیستم هاى استراتژیک سپردفاع موشکى وجود ندارد. ایوانف در ادامه اظهارات خود گفت: اجراى این استراتژى آمریکا تا حدى خیال خام است. این در شرایطی است که امریکا نیز به صراحت اعلام کرده است که به روسیه اجازه نخواهد داد مانع اجراى طرح سپر دفاع موشکى در شرق اروپا و قفقاز شود. این موضوع حاکی از شروع دوره جدید جنگ سرد میان روسیه و امریکاست که می تواند نتایج زیابناری برای کشورهای غربگرای قفقاز داشته باشد . بویژه اینکه ولادیمیر پوتین در مراسم گرامیداشت شکست ارتش نازى درآلمان صراحتاً سیاست هاى خارجى جورج بوش را به سیاست هاى تهاجمی رایش سوم تشبیه کرد. این اظهارات تند از سوی پوتین خشم و تعجب کاخ سفید را برانگیخت.
بدین ترتیب به نظر مى رسد آمریکا بر اجراى طرح موسوم به سپر دفاع موشکی خود اصرار دارد، زیرا با وجود همکارى هاى روسیه و آمریکا در شانزده سال اخیر، آمریکا هیچ گاه به روسیه به عنوان متحدى قابل اطمینان نگاه نکرده است به همین دلیل مى کوشد حوزه نفوذ خود را هرچه بیشتر در شرق اروپا و قفقاز جنوبى گسترش دهد تا حلقه محاصره را در غرب و جنوب روسیه تا حد امکان تنگ تر کند. بویژه آنکه قرار است در مارس آینده انتخابات ریاست جمهورى در روسیه برگزار شود و آمریکا اعتمادى به جانشینان پوتین ندارد. در نقطه مقابل از نگاه روسیه طرح سپر دفاع موشکى آمریکا مستقیماً امنیت روسیه را به مخاطره مى اندازد، زیرا موجب تقویت مواضع آمریکا در حوزه نفوذ سنتى روسیه یعنى در شرق اروپا مى شود. بنابراین روسیه دیگر نمى تواند با گرفتن امتیاز از مواضع خود عقب نشینى کند. کارى که در چند سال اخیر در ماجراى یوگسلاوى و عراق انجام داده است. بر این اساس انتظار مى رود روسیه در این مورد حداقل در کوتاه مدت عقب نشینى نکند. اما سؤال مهمى که در این میان مطرح است آیا روسیه امکانات لازم را براى مقاومت در برابر اجراى طرح موسوم به سپر دفاع موشکى در شرق اروپا و قفقاز دارد؟
در پاسخ به این سؤال مهم باید گفت روسیه چند اقدام مهم را در دستور کار دارد:
نخست، تعلیق قرارداد مهم مربوط به کاهش سلاح هاى متعارف در اروپا که در سال ۱۹۹۰ در پاریس به امضا رسید. روسیه تهدید کرده است اگر آمریکا طرح خود را به اجرا گذارد، مسکو به صورت یک جانبه از این پیمان خارج خواهد شد و در صورت عملى شدن چنین تهدیدى از سوى روسیه کل معادلات امنیتى اروپاى پس از جنگ سرد با تهدید جدى روبه رو مى شود. به همین دلیل رهبران اتحادیه اروپا به تکاپوى جدى ترى وادار شدند تا آمریکا را متقاعد کنند از طریق مشارکت با روسیه در طرح سپر دفاع موشکى، همکارى مسکو را به دست آورد.دوم، روسیه موضوع انرژى را در دستور سیاست خارجى خود به عنوان یک محور مهم و تأثیرگذار قرار داده و تلاش مى کند از این اهرم قوى براى رسیدن به مقاصد خود استفاده کند.خط لوله گاز خزر که اخیرا میان ترکمنستان , قراقستان و روسیه امضا شد و قرار است ازبکستان نیز به آن بپیوندد در این راستا صورت گرفت. روسیه در مجموع ۳۰ درصد نفت و گاز مصرفى کشورهاى اروپایى را تأمین مى کند .سوم، روسیه از طریق مخالفت با قطعنامه مربوط به استقلال کوزوو روند جدیدى را در تعاملات خود با آمریکا ایجاد مى کند که حتى ممکن است مسکو را به نزدیک شدن بیشتر به کشورهاى منتقد سیاست واشنگتن بویژه در آمریکاى لاتین سوق دهد. ضمن این که مسکو به کشورهای قفقاز هشدار داده است که در صورت پذیرا بودن طرح سپر دفاع موشکی امریکا آنها را نشانه گیری خواهد کرد. ازاینرو روسیه سفر هیات های نظامی امریکا به کشورهای قفقاز را با دقت دنبال می کند و متقابلا این نگرانی در افکار عمومی کشورهای قفقاز وجود دارد که احتمال دارد به خاطرعدم تصمیم درست رهبرانشان,مردمان منطقه هزینه سنگین تقابل روسیه وامریکا را بپردازند .
دیدگاه خود را بنویسید