کنفرانس بین‌المللی “وضعیت جاری و چشم‌انداز آینده منطقه خاورمیانه” اخیرا در باکو برگزار شد . در این همایش دو روزه که از سوی موسسه خاورشناسی فرهنگستان علوم و جمعی ازمحافل علمی و شرق‌شناسان جمهوری آذربایجان برپا شد، اساتید و کارشناسانی از جمهوری اسلامی‌ایران، مصر، پاکستان،ازبکستان، ترکیه، روسیه و قزاقستان شرکت داشتند. جایگاه خاورمیانه در مناسبات بین‌المللی، وضعیت سیاسی جاری این منطقه، همکاری اقتصادی میان کشورهای اسلامی، ویژگی‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و جریان‌های فکری و عقیدتی موجود در منطقه خاورمیانه از موضوعات اصلی این نشست بین‌المللی بود .
“گوهر بخش‌علی‌اوا” رییس موسسه شرق‌شناسی جمهوری آذربایجان در آغاز این کنفرانس با مهم دانستن جایگاه و نقش خاورمیانه در جهان فعلی گفت: پس از جنگ جهانی دوم منطقه خاورمیانه شاهد جنگ‌های مداوم بوده و صلح در این منطقه تا به حال برقرار نشده است.
وی با اشاره به این که در نتیجه جنگهای رژیم صهیونیستی با اعراب بیش از سه میلیون فلسطینی از خانه و کاشانه خود اخراج شده‌اند، بر ضرورت تامین حقوق مردم فلسطین و برقراری دولت مستقل فلسطین تاکید کرد. بخشعلی‌اوا گفت: جمهوری آذربایجان همواره از حقوق حقه مردم فلسطین حمایت و رییس جمهوری آذربایجان نیز این موضوع را بارها در همایش‌های مختلف بین‌المللی اعلام کرده است. با وجود این وی به موارد مشخص در این خصوص اشاره نکرد . البته این شرق شناس در مقایسه ای منطقی اعلام کرد که در نتیجه اشغال قره‌باغ و چند شهرستان همجوار نزدیک به یک میلیون آذری بمانند فلسطینیان از خانه و کاشانه خود اخراج شده‌اند.
برگزاری کنفرانس خاورمیانه در باکو که برای اولین بار در نوع خود صورت می گیرد ، نشاندهنده افزایش توجه دولت باکو به مسایل خاورمیانه است . این موضوع از سه بعد اهمیت دارد . اول اینکه جمهوری آذربایجان از لحاظ جغرافیایی اگر چه شاید جزئی خاورمیانه محسوب نشود اما همسایه خارومیانه می باشد و نمی تواند به مسایل آن بی اعتنا باشد . دوم اینکه جمهوری آذربایجان جزئی از پیکره جهان اسلام است و هیچ کشور اسلامی نمی تواند به مسایل خاورمیانه بویژه آرمان فلسطین بی توجه باشد. سوم اینکه امریکا برای تسلط بر مناطق استراتژیک و منابع انرژی مسلمانان نقشه های پیچیده و توطئه آمیز برای خاورمیانه نظیر طرح باصطلاح خاورمیانه جدید آماده کرده است که در آن دقیقا تسلط بر جمهوری آذربایجان و تجزیه این کشور نظیر طرح تجزیه عراق پیش بینی شده است. این موضوعات بهمراه ناکارآمدی سیاست غربگرایی جمهوری آذربایجان طی یک دهه گذشته ، باعث شده است که دولت الهام علی اف به گسترش مناسبات با کشورهای منطقه بویژه خاورمیانه بیشتر توجه کند و کنفرانس بین المللی خاورمیانه در باکو نیز در این راستا تشکیل شد . با وجود این انتقادهای زیادی بر سیاست خاورمیانه جمهوری آذربایجان وارد است . واقعیت این است که اکنون حتی برخی از محافل غربی نیز اذعان دارند که مشکلات اصلی خاورمیانه ریشه در مداخلات و جنگ افروزیهای امریکا و رژیم صهیونیستی دارد . تجاوز امریکا به عراق و افغانستان و اشغال فلسطین توسط رژیم صهیونیستی مهمترین عامل ناامنی و بحران در خاورمیانه است. در چنین شرایطی چنانچه “احمد عمر هاشم” نماینده مجلس مصر ورییس سابق دانشگاه‌الازهر نیز در کنفرانس خارومیانه در باکو تاکید کرد همبستگی و همکاری مشترک ملت‌های خاورمیانه برای مقابله با تهدیدات بیگانگان مهمترین راه است . با وجود این رویکرد دولت باکو در این خصوص اغلب همسویی با جهان اسلام نبوده است . جمهوری آذربایجان با اعزام نیرو به عراق و افغانستان عملا به حمایت از اشغالگران پرداخته است و حتی اخیرا پارلمان جمهوری آذربایجان لایحه افزایش نیروهای آذری در افغانستان را تصویب کرد. در مورد مساله فلسطین نیز جمهوری آذربایجان بخاطر مناسبات با رژیم صهیونیستی همواره موضع منفعلانه ای داشته است . بطوریکه در اوج جنایات رژیم صهیونیستی در فلسطین ، جمهوری آذربایجان اقدام به محکوم کردن رژیم صهیونیستی نکرده است . اما گروههای مختلف صهیونیستی در جمهوری آذربایجان آزادانه فعالیت کرده و با برگزاری همایش های مختلف به ترویج تفکرات صهیونیستی پرداخته اند. حتی جمهوری آذربایجان راهپیمایی روز جهانی قدس را که در بسیاری از کشورهای غربی نیز برگزار می شود ، ممنوع کرده است . از اینرو برغم اینکه اشغال قره باغ ادامه اشغال قدس شریف است ، اما سیاستهای خاورمیانه ای جمهوری آذربایجان با انتظارات جهان اسلام همخوانی ندارد و این انتظار در مردم جمهوری آذربایجان وجود دارد که دولت باکو در سیاستهای خاورمیانه ای خود تجدید نظر کند .