الهام علی‌اف” رییس جمهوری آذربایجان اخیرا در گردهمایی سران عضو جامعه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع در مینسک پایتخت بلاروس شرکت کرد . در نشست یک روزه سران دول عضو جامعه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع ، سرعت بخشیدن به روند اصلاحات ساختاری در این جامعه و تقویت همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی میان کشورهای عضو مورد بررسی قرار ‌گرفت. رئیس جمهور آذربایجان در سخنرانی خود در این نشست در مورد لزوم نقش آفرینی مثبت جامعه همسود برای حل مشکلات امنیتی منطقه گفتگو کرد . غیر از سران ترکمنستان و اوکراین سران دیگرکشورهای عضوجامعه همسود در نشست مینسک حضور داشتند . برگزاری این نشست بار دیگر چالش های پیش روی جامعه همسود بعنوان بزرگترین تشکل منطقه ای حوزه شوروی سابق را در کانون توجه قرار داد . برخی از ناظران سیاسی معتقدند که جامعه همسود بعد از حادثه یازده سپتامبر و وقوع انقلاب های رنگین و تشدید اختلافات اعضاء بر سر مسایلی نظیر گاز در آستانه تزلزل و حتی اضمحلال قرار گرفته است . از دستور کار اجلاس مینسک نیز بخوبی در می آید که روسیه و سایر کشورهای علاقمند به تقویت جامعه همسود به خوبی این خطر را دریافته و تلاش دارند که با واکسینه کردن جامعه در مقابل چالش های فراروی مانع فروپاشی آن شوند. موضع گیری الهام علی اف در نشست مینسک نیز نشان داد که برخلاف سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ , جمهوری آذربایجان نیز علاقمند به تقویت همسود است . طی سالهای گذشته عوامل متعددی موجب تضعیف جامعه همسود شده است. یکی از دلایل تفاوت دیدگاههای کشورهای عضو CIS است. مساله دیگر, بدبینی برخی کشورهای عضو به نقش روسیه در این جامعه است. در حال حاضر نیز یکی از مهمترین چالش های جامعه همسود که بر اجلاس مینسک نیز سایه افکند اختلافات روسیه با گرجستان, آذربایجان , اوکراین و بلاورس بر سرقیمت گاز انتقالی مسکو به این کشورهاست. بطوریکه تحت تاثیر این موضوع و نیز اختلافات امتیتی, تفلیس و کی یف مساله خروج از جامعه همسود را در دست بررسی دارند. آمریکا نیز تقویت جامعه همسود را به عنوان مانعی در قبال یکه تازیهای خود در منطقه و مانعی در برابر ناتو می بیند و از اینرو کوشیده به حیل مختلف این جامعه را تضعیف کند. کمک های نظامی امریکا به برخی از کشورهای این جامعه نظیر اوکراین از این بعد قابل ارزیابی است. نتیجه اینکه تزلزل CIS از سال ۱۹۹۹ آغاز شده است . ازبکستان، گرجستان و اوکراین در این سال از پیمان امنیت دسته جمعی خارج شدند. این جامعه پس از حادثه یازدهم سپتامبر از زوایای مختلف هدف حملات امریکا قرار گرفت و شکاف سیاسی و امنیتی در آن بشدت افزایش یافت . با وقوع انقلاب های رنگین در اوکراین و قرقیزستان و گرجستان شکاف دیدگاههای امنیتی در جامعه همسود دوچندان شده است . بدنبال این تحولات ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه اظهار داشت که جامعه کشورهای مستقل مشترک المنافع به حدی رسیده است که بر سر دوراهی قرار گرفته است یا تحکیم می یابد و یا از بین می رود. بنظر می رسد روسیه از همه ابزار های خود برای تقویت همسود بهره جسته است. بازگشت مجدد ازبکستان به پیمان امنیت دسته جمعی در دو هفته پیش و شرکت رئیس جمهوری گرجستان در اجلاس مینسک نشانه های خوشایند برای مقامات روسیه برای تقویت جامعه همسود است . اما آنچه مسلم است که این جامعه زمانی پایدار خواهد ماند که بتواند علاوه بر همگرایی سازنده اقتصادی در زمینه حل مشکلات امنیتی اعضاء نیز موفق باشد .