در حالیکه کمتر از دو ماه از زدن کلید جدید در روابط روسیه و امریکا توسط وزیران امورخارجه دو کشور می گذرد، تنش جدیدی میان دو کشور بر سر اصرار ناتو به برگزاری رزمایش در گرجستان آغاز شده است . گرجستان عضو برنامه مشارکت برای صلح ناتو است و ناتو اعلام کرده است رزمایشی با شرکت حدود بیست کشور عضو و همکار ناتو از روز ششم ماه مه تا اول ژوئن (۱۶ اردیبهشت تا ۱۱ خرداد ماه) و در فاصله حدود ۲۰ کیلومتری شهر تفلیس پایتخت گرجستان برگزار می کند. این تصمیم ناتو بشدت با واکنش روسیه مواجه شده است. بطوریکه کاخ کرملین حضور خود را در نشست روسای ستاد مشترک ناتو با روسیه لغو کرد. دیمیتری مدودیف رئیس جمهور روسیه هم به ناتو هشدار داد این رزمایش می‌تواند به تلاش‌ها برای رفع مشکلات در روابط ناتو و مسکو که پس از جنگ گرجستان به حالت تعلیق در آمده بود، لطمه بزند.
دور جدید تنش در مناسبات روسیه و ناتو در شرایطی است که ناتو اواخر تابستان گذشته گفتگوهای سطح عالی خود را با روسیه پس از اعزام نیروهای این کشور به گرجستان و به رسمیت شناختن استقلال آبخازیا و اوستیای جنوبی توسط مسکو متوقف کرد.
روسیه معتقد است که برگزاری این رزمایش امنیت منطقه قفقاز را بخطر انداخته و تاثیری منفی بر همکاری روسیه با ناتو می گذارد ، دیمیتری راگووزین نماینده روسیه در ناتو اعلام کرده است ، مسکو به سه علت با رزمایش در گرجستان مخالف است. نخست آنکه هرگونه تحرک نظامی نزدیک مرزهای ما بدون بازگشت هماهنگی امنیتی بین روسیه و ناتو به حالت خود، اقدامی تحریک امیز تلقی می شود. دوم انکه این رزمایش نظامی در خاک کشوری انجام می شود که به اوستیای جنوبی حمله کرد و هرگونه تحرک سیاسی یا نظامی که در حمایت از نظام میخائیل ساکاشویلی رئیس جمهور گرجستان باشد به معنای ان است که غرب از فاجعه سال گذشته پند نگرفته است . سوم انکه دولت گرجستان و مخالفان در تفلیس درگیر هستند.اما امریکا و ناتو ادعاهای روسیه را ردکرده اند. رابرت وود سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در جمع خبرنگاران گفت:‌ رزمایش ناتو در گرجستان نه تهدیدی برای روسیه و نه برای دیگران است و از مدت های پیش برگزاری چنین رزمایشی پیش بینی شده بود.
واقعیت این است که روسیه به شدت به تحرکات ناتو در گرجستان حساسیت دارد . در بین کشورهای قفقاز و آسیای مرکزی گرجستان بالاترین سطح همکاری با ناتو را دارد، و تنها کشور ایین منطقه است که رسما خواهان عضویت در ناتو شده است. گرجستان دروازه ورود به قفقاز از سمت اروپا محسوب می شود و عضویت این کشور در ناتو نه تنها به افزایش حضور ناتو در منطقه می انجامد بلکه محاصره مرزهای جنوبی روسیه توسز ناتو تشدید می شود . موضوع عضویت گرجستان در ناتو از دو سال پیش به شدت توسط دولت ساکاشویلس مطرح شده و حتی در همه پرسی ژانویه ۲۰۰۸ بیش از ۶۰ درصد مردم گرجستان به این موضوع پاسخ مثبت دادند . اما روسیه در اوت ۲۰۰۸ از فرصت جنگ اوستیای جنوبی کوشید حداکثر استفاده را برای جلوگیری از عضویت گرجستان در ناتو ببرد. بهمین جهت نیز روسیه در پاسخ به تهاجم گرجستان به تسخینوالی ، به بسیاری از زیرساخت های نظامی و اقتصادی گرجستان حمله کرد تا بتواند این روند را به تاخیر بیندازد .روسیه همچین ۲۶ اوت گذشته اعلام استقلال آبخازیا و اوستیای جنوبی را برسمیت شناخت، براساس منشور ناتو کشورهای دارای مناقشه نمی توانند در آن عضویت پیدا کنند . روسیه همچنین زمستان گذشته با استفاده از اهرم انرژی باعث شد که برخی از کشورهای ناتو و اروپایی از جمله آلمان و فرانسه و اتریش با عضویت گرجستان و اوکراین در ناتو مخالفت بکنندو به همین جهت نیز سران ناتو در نشست خود از پذیرفتن گرجستان به برنامه اقدام برای عضویت خودداری کرد . با توجه به چنین سابقه ای تصمیم ناتو به برگزاری رزمایش در گرجستان ، از نظر روسها از سرگیری روند تلاش غرب برای به عضویت درآوردن گرجستان محسوب می شود . ازنظر روسیه این اقدام نشان می دهد که ناتو پیام جنگ اوسیتیای جنوبی مبنی بر اینکه مسکو تحرکات غرب درگرجستان را تهدیدی بزرگ شمرده و در پاسخ به آن درنگ نخواهد کرد ، جدی نگرفته است . چنانچه “سرگئی کیسلیاک” در گفتگویی با خبرنگاران روس در نیویورک اظهار داشت که روسیه از بابت تصمیم ناتو برای انجام مانور در گرجستان متاسف است و چنین تصمیمی را مصداق این می داند که ناتو از رویدادهای قفقاز در ماه آگوست ۲۰۰۸ نتیجه گیری درستی نداشته است.
در این میان برگزاری این رزمایش در مقطعی که میخائیل ساکاشویلی رئیس جمهوری گرجستان با گسترده ترین اعتراضات ضددولتی در آستانه سقوط قرار گرفته، هر چه بیشتر موجب ناخرسندی مقامات کرملین شده است .ساکاشویلی در حال حاضر در بدترین شرایط از زمان زمانداری خود به سر می برد و احتمال دارد با ادامه تظاهرات وی مجبور به استعفاء شود . در چنین شرایطی برگزاری رزمایش ناتو نوعی حمایت از وی به شمار می رود . بهمین جهت روسیه از ناتو خواسته است کهه حداقل برگزاری این رزمایش را بتاخیر بیندازد . از نظر روسها تحولات یک ماه آینده درگرجستان بسیار مهم است و برکناری ساکاشویلی می تواند زمینه کاهش و یا لغو برنامه های ناتو در گرجستان را فراهم سازد . اما واقعیت این است که حتی برگزاری چنین رزمایشی نمیتواند تاثیری چشمگیر در موقعیت ساکاشویلی داشته باشد.
آنچه بیش از همه موجب عصبانیت روسها شده است اینکه این رزمایش دقیقا با نشست سران اتحادیه اروپا در پراگ همزمان خواهد بود . در این نشست قرار است برنامه ضد روسی مشارکت با شرق به تصویب برسد .ابتکار برنامه “مشارکت با شرق” در تاریخ چهارم دسامبر۲۰۰۸ از سوی کمیسیون اروپا مورد تصویب قرار گرفت این ابتکار توسط لهستان و سوئد اعلام و هدف تقویت روابط شش جمهوری شوروی سابق- اوکراین، مولداوی، آذربایجان، گرجستان، ارمنستان و بلاروس با اتحادیه اروپا را مد نظر دارد. اجرای این برنامه در حاشیه نشست اتحادیه اروپا در پراگ در تاریخ هفتم ماه می امسال آغاز خواهد شد.لغو روادید، ایجاد مناطق آزاد تجاری ،امضای قراردادهای استراتژیکی، تبادل دانشجو، حفظ محیط زیست و طرحهای تأمین انرژی از جمله محورهای این برنامه هستند بنیتا فررو والدنر مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا گفته است “پس از جنگ گرجستان و تنش گازی بین اوکراین و روسیه ما شاهد ضرورتی روشن برای گسترش “بازی” در همجواری شرق هستیم”.روسیه پیش از این این برنامه را “سیاستی با نتیجه صفر و گزینه بیجا” عنوان کرده است. وزیرخارجه این روسیه بشدت به این برنامه حمله کرده است و آن را ضد روسی خوانده است. در واقع همزمانی نهایی شدن این برنامه در پراگ و برگزاری رزمایش در گرجستان پیام سیاس و ونظامی همزمان ناتو ، حادیه اروپا و امریکابه کاخ کرملین محسوب می شود و همین مووع موجب اعترضات گسترده مسکو شه است. موضوعی که نشان می دهد که بر خلاف تصورات اولیه در مورد سیاست تغییر اوباما و و ادعای تعدیل مواضع امریکا در طرح سپر موشکی چنین روندی ایجاد نشده و رویارویی امریکا و روسیه در حال افزایش است .
واکنش های تند روسیه به این رزمایش باعث شد که برخی از کشورهای از جمله قزاقستان، ارمنستان، استونی و لتونی از مشارکت در این رزمایش خودداری کنند که این موضوع ضربه ای بزرگ به ناتو محسوب می شود.
با وجود این برخی از محافل غربی نیز معتقدند جنجال آفرینی روسیه در این خصوص بیشتر با هدف انحراف اذهان عمومی ازتحرکات جاری روسیه در گرجستان وتوجیه حضور نظامی بیشتر این کشور در آبخازیا و اوستیای جنوبی صورت می گیرد.جالب اینکه این اعتراض های روسیه در شرایطی انجام می شود که رزمایش نظامی جمهوری آذربایجان و ناتو با عنوان پاسخ منطقه ای – ۲۰۰۹ و در قالب برنامه همکاری برای صلح از روز یکشنبه در حومه باکو پایتخت جمهوری آذربایجان آغاز شده است و تا هفتم اردیبهشت ادامه خواهد یافت و مسکو تاکنون به این رزمایش ناتو اعتراضی نکرده است.