جمهوری آذربایجان همواره بعنوان یک کشور کثیرالمله در قفقاز شناخته می شود ، در این میان تالشان بزرگترین اقلیت قومی این کشور محسوب می شود . منطقه پراکندگی این قوم از لنکران شروع می شود . رشته کوهی است به نام تالشان در لنکران ، این رشته کوه به سمت آستارا می آید و تالشان در امتداد این رشته کوه سکنی گزیده اند. در حالیکه هنوز از استقلال جمهوری آذربایجان دو دهه نمی گذرد اما این کشور بحرانهای قومی متعددی را تجربه کرده است. اتخاذ سیاستهای شوونیستی علیه اقوام بویژه در دوره جبهه خلق باعث ناآرامی شدید در جمهوری آذربایجان شد ، بطوریکه بموازات تلاش لزگی ها برای تشکیل لزگستان بزرگ از طریق جنبش سادوال در سال ۱۹۹۲ ، علی اکرام همت اف که خود از وزرای کابینه جبهه خلق بود ، جمهوری خودخوانده تالش مغان را تاسیس کرد ، که بعدها دستگیر و به زندان محکوم شد و دو سال پیش با فشار شورای اروپا آزاد و با سلب شدن تابعیت اش عازم هلند شد. پس از سقوط جبهه خلق نیز همچنان نارضایتی در اقوام وجود دارد ، بطوریکه از سال ۲۰۰۱ نارضایتی ها در میان آوارهای جمهوری آذربایجان در مناطق زاگاتالا – بالاکن افزایش یافته است که در پی تخریب مجسمه شیخ شامیل مبارز معروف قفقاز علیه توسعه طلبی روسها که از قوم آوار بود ، شروع شده است . در این میان تضییع حقوق تالش ها بعنوان بزرگترین اقلیت قومی در جمهوری آذربایجان بسیار مشهود است . بطوریکه تالشان از داشتن رسانه و مراکز فرهنگی محروم هستند و فعالان تالش در سالهای اخیر تحت تعقیب قرار گرفته و زبان و فرهنگ تالش به سخره گرفته شده است . در شرایطی که با هزینه های کلان در جمهوری آذربایجان و خارج از آن کنگره آذریهای جهان تشکیل می شود , اما در سالهای گذشته حتی برغم درخواست نهادهای غربی نظیر شورای اروپا همایش قابل توجهی در مورد فرهنگ و سنن اقلیتهای قومی بویژه تالشان در جمهوری آذربایجان تشکیل نشده است . اوج تحقیر اقلیت های قومی بویژه تالشان در جمهوری آذربایجان تحریف تعداد آنها است که مقدمه ای برای تحریف کل موجودیت آنها می باشد . در شرایطی که بر اساس تحقیقات پرفسور « مارسل بازن » فرانسوی در سال ۱۹۵۷ م تعداد تالشان جمهوری ۳۵۰ هزار تن بوده اند و این تعداد اکنون به بیش از هشتصد هزار نفر رسیده است . در آمار سال ۲۰۰۱ جمهوری آذربایجان تعداد تالشان حدود ۷۶ هزار نفر عنوان شده است. بدین ترتیب در حالیکه صدها تالشی در جنگ قره باغ شهید شده اند , تعداد تالشی های جمهوری آذربایجان کمتر از ارامنه جمهوری آذربایجان ذکر شده است . در هر حال آنچه مسلم اینکه برای ایجاد وفاق ملی در جمهوری آذربایجان بیش از هر چیز شناسایی حقوق فرهنگی و اجتماعی اقلیتها و اجرای آنها ضروری می باشد. ضمن اینکه تکیه بر سیاست های قوم گرایانه نمی تواند موجب ایجاد وفاق در کشور کثیرالمله ای مانند جمهوری آذربایجان باشد . بلکه تکیه بر ارزشهای اسلامی و ملی بعنوان محور وحدت و عدم اتخاذ سیاست منکوب کردن اقوام می تواند وفاق و وحدت ملی در جمهوری آذربایجان را افزایش دهد . همانطوریکه بحرانهای قومی دلیل مهم از دست رفتن قره باغ در سال ۱۹۹۲ بود , رسیدگی به وضعیت اقلیت های قومی و دوری از سیاستهای قوم گرایانه و پان آذریستی می تواند زمینه ساز تقویت جمهوری آذربایجان و بازگشت قره باغ باشد .