سفر سه روزه “کاستاس کارامانلیس ” نخست وزیر یونان به ترکیه از سوی بسیاری از محافل سیاسی به عنوان سفری تاریخی برای حل اختلافات این دو کشور محسوب می شود.. رجب طیب اردوغان و کاستاس کارامانلیس نخست وزیران ترکیه و یونان در دیدار خود در آنکارا به حل مشکلات میان دو کشور ابراز تمایل کردند و خاطر نشان ساختند که برای حل این مشکلات تاریخی، تلاش خواهند کرد. “رجب طیب اردوغان” و “کاستاس کارامانلیس” در کنفرانس خبری مشترک اعلام کردند “قلمرو آبی دو کشور در دریای اژه، مساله قبرس، پاتریکخانه فنر استانبول و بازگشایی مدرسه آموزش روحانیون ارتدوکس در جزیره هیبلی استانبول”، موضوع گفت وگوهایشان بوده است. کارامانلیس گفت: “هدف ما در مورد قبرس، وحدت دو بخش ترک و یونانی‌نشین جزیره بر اساس یک راه حل عادلانه، پایدار و در چارچوب اصول اتحادیه اروپا و تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل است .کارامانلیس همچنین گفت که “اختلافات دو کشور در مسائل دریای اژه باید بر اساس قوانین بین‌المللی حل و فصل شود و یونان در این مورد خواهان حل مساله در دادگاه بین‌المللی لاهه است.” نخست وزیر یونان همچنین خواهان شناسایی “جهانشمولی پاتریکخانه فنر استانبول و باز گشایی مدرسه علوم دینی روحانیون ارتدوکس در جزیره هیبلی استانبول شد .رجب طیب اردوغان نیز در این در این کنفراسن خبری بر گفتگو برای حل اختلافات تاکید کرده و اعلام کرد که پیشنهاد نخست وزیر یونان برای باز گشایی مدرسه علوم دینی روحانیون ارتدوکس در جزیره هیبلی استانبول بررسی خواهد شد .
دیدار نخست وزیر یونان از ترکیه اگر چه در پاسخ به سفر تاریخی اردوغان به آتن در سال ۲۰۰۴ صورت می گیرد اما از آنجا که این دیداراولین دیدار یک نخست وزیر یونان از ترکیه بعد از ۴۹ سال است ، اهمیت فراوانی دارد. ترکیه و یونان تاریخی آکنده از جنگ و درگیری با یکدیگر در پنج شش سده اخیر داشته اند و ترکها با درست کردن مجسمه اسب تروا خاطره پیروزیهای خود با یونانی ها را زنده نگهداشته و در کتب تاریخی به این مسایل به صورت گسترده پرداخت می کنند. مناسبات ترکیه و یونان در چندین دهه گذشته نیز بر سر اختلافات دو کشور در قلمرو آبی در دریای اژه و مساله قبرس همواره متشنج بوده است. بعنوان نمونه مجلس ترکیه در پی بروز بحران بر سر حاکمیت جزیره سنگی “کارداک” در دریای اژه که بطور ناگهانی دو کشور را در آستانه یک درگیری جدی قرار داد، در هشتم ژوئن ۱۹۹۵ میلادی با صدور بیانیه‌ای، افزایش طول آبهای ساحلی یونان در دریای اژه از شش مایل به ۱۲ را “عمل خصمانه و سبب جنگ” ارزیابی کرد. برغم اینکه دو کشور عضو ناتو هستند اما روابط آنها نه تنها بر سر مساله قبرس و دریای اژه بلکه به خاطر حمایت یونان از مساله کشتار ۱۹۱۵ ارامنه ، حمایت آتن از جهانشمولی پاتریخانه فنر روم، تلاش یونان برای مسیحی کردن استانبول و نیز مساله ادعای ترکیه مبنی برحمایت یونان از پ ک ک متشنج بوده است، بطوریکه عمده تمرکز نظامی ترکیه به سمت یونان بوده است . با وجود این مناسبات ترکیه و یونان از سال ۱۹۹۹ و پس از حمایت آتن از نامزدی عضویت ترکیه دراتحادیه اروپا در اجلاس هلسینکی و دیپلماسی موسوم به دیپلماسی زلزله (کمک یونان به زلزله زدگان ترکیه در سال ۹۸)گسترش یافته است .
پس از روی کار آمد حزب عدالت وتوسعه در ترکیه نیز روند عادی سازی مناسبات ترکیه و یونان شدت گرفت . در واقع طی سالهای اخیر چندین موضوع باعث شده است که برغم ادامه اختلافات ترکیه و یونان از شدت تنش در مناسبات دو کشور کاسته شود . از جمله اینکه در خصوص مساله قبرس اگر چه تفاوت دیدگاهای آتن و آنکارا ادامه دارد اما تحولاتی نظیر برگزاری همه پرسی اتحاد در جزیره و رای مثبت ۷۵ درصد ترکهای جزیره به آن برغم مخالفت یونانی ها ، عضویت یکجانیه بخش یونانی نشین قبرس در اتحادیه اروپا ، کنار رفتن مهره های انعطاف ناپذیر نظیر رئوف نکتاش از ریاست جمهوری بخش ترک نشین قبرس و آمادگی ترکیه برای بازگشایی مشروط یک بندر و فرودگاه به روی بخش یونانی نشین قبرس همگی باعث شده است که از شدت اختلافات در این خصوص کاسته شود و بر این اساس نیز نخست وزیر یونان در ترکیه بر این نکته تاکید که هدف اتحاد دو بخش قبرس و استفاده همه ساکنان از مزایای اتحاد و عضویت در اتحادیه اروپا است . نکته دیگر اینکه حزب عدالت وتوسعه به رفع اختلافات با همسایگان و نیز تجدیدنظر درمناسبات با بعضی از کشورهای مهم منطقه توجه خاصی دارد. در این راستا می توان به گامهای برداشته شده برای حل اختلافات دیرینه سوریه و ترکیه و نیز تلاش ترکیه برای همکاری با روسیه به جای رقایت های مخرب جنگ سردی با این کشور اشاره کرد. دراین میان ترکیه به عادی سازی مناسبات با یونان نیز توجه ویژه ای دارد . اگر چه مذاکرات عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا از اکتبر سال ۲۰۰۵ شروع شده است اما با تغییرات سیاسی در آلمان و فرانسه بر جبهه مخالفان عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا افزوده شده است.بطوریکه سارکوزی رئیس جمهوری فراسنه ترکیه را کشوری آسیایی عنوان کرده است . در چنین شرایطی ترکیه امیدوار است که با عادی سازی مناسبات با یونان از سنگین شدن کفه مخالفان عضویت ترکیه در این اتحادیه جلوگیری کند . بویژه اینکه یونان در اقدامی مثبت در سال ۲۰۰۵ از وتوشروع مذاکرات عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا خودداری کرد . در این میان ایجاد تهدیدات امنیتی جدید در منطقه بویژه پس از اشغال عراق، تغییر نسبی جهت غلیانهای ملی گرایی ترکیه از مساله قبرس و اژه به مساله کردهای ، کرکوک و ترکمن های شمال عراق و همچنین گسترش مناسبات اقتصادی دو کشور نیز به روند همگرایی آتن و آنکارا کمک کرده است. ضمن اینکه مساله ادعای حمایت یونان از پ ک ک در حال حاضر مطرح نیست و یونان نیز مخالفت جدی با حمله ترکیه به شمال عراق نکرده است . چنین فضایی زمینه همگرایی دو کشور را فراهم ساخته است بطوریکه حتی دو سال پیش برخورد دو فروند جنگنده دو کشور در فراز دریای اژه نیز نتوانست موجب احیای تنش در مناسبات دو کشور بشود.
باید گفت سفر نخست وزیر یونان به ترکیه نقطه عطفی در مناسبات دو کشور محسوب می شود و زمینه را برای بهره گیری دو کشور از پتانسیل های خود هر چه بیشتر فراهم می سازد . از جمله این پتانسیلها انتقال گاز ایران به اروپا در چارچوب طرح ناباکو از طریق ترکیه ویونان است که مورد حمایت پنج کشور اروپایی از جمله اتریش است . بویژه اینکه سه سال پیش مراسم کلنگ زنی خط لوله گاز طبیعی ترکیه و یونان در شهر مرزی ایپسالا با حضور نخست وزیران دو کشور انجام شد. ضمن اینکه گسترش مناسبات ترکیه ویونان گامی در جهت تقویت ثبات در منطقه و نیز افزایش کارآیی نهادهای منطقه ای نظیر سازمان همکاری اقتصادی دریای سیاه است. با وجود این تضمین تعمیق همگرایی مناسبات دوکشور منوط به حل اختلافات اساسی میان آتن _ آنکارا از راه گفتگو است. چرا که در صورت شکست این روند و از بین رفتن فضای موجود ،مناسیات دو کشور به دوران سرد گذشته بازخواهد گشت. ناظران سیاسی معتقدند با سفر سال ۲۰۰۴ اردوغان به یونان و سفر اخیر کارامانلیس به ترکیه و تحولات دوجانبه و منطقه ای سالهای اخیر، فضای سیاسی بی سابقه ای برای حل اختلافات آتن و آنکارا ایجاد شده است .