تبیین مواضع اصولی ایران در مناقشه قره باغ از زبان کارشناس ارشد قفقاز
دکتر «احمد کاظمی» کارشناس مسائل قفقاز و اوراسیا در گفت‌وگو با خبرنگار دانا با اشاره به بحران «قره‌باغ» و درگیری های نظامی اخیر میان دو جمهوری ارمنستان و آذربایجان بر سر این منطقه اظهار داشت: مناقشه قره‌باغ بالغ بر ۲۹ سال است که میان دو جمهوری آذربایجان و ارمنستان وجود دارد و از سال ۱۹۹۴ یعنی ۲۶ سال پیش میان این دو کشور آتش بس برقرار شد؛ در این مدت، سیاست اصولی ایران حمایت از مذاکرات مستقیم جمهوری آذربایجان و ارمنستان و اعلام آمادگی برای میانجی‌گری بوده است.
وی با اشاره به این مسئله که ایران تنها کشوری است که به طور منحصر بفرد در قفقاز با چهار حوزه فرهنگی آذربایجان ،ارمنستان، نخجوان و قره‌باغ مرز مشترک دارد، افزود : ایران به معنای واقعی کلمه از حل مسالمت‌آمیز مناقشه قره‌باغ و رعایت تمامیت ارضی کشورها در منطقه نفع می‌برد، از اینرو بر خلاف بسیاری از بازیگران، دنبال حل مناقشه و نه اداره یا مدیریت مناقشه می باشد.
این کارشناس ارشد مسائل قفقاز ادامه داد: بر خلاف برخی کشورها از جمله روسای گروه مینسک که از مناقشه قره‌باغ استفاده ابزاری می‌کنند، سیاست اصولی ایران حل این مناقشه بر اساس قواعد حقوق بین الملل و احترام به تمامیت ارضی کشورهاست؛ جمهوری اسلامی بر خلاف دیگر بازیگران، بدنبال اداره ابزاری بحران قره باغ نیست چرا که وجود یک کانون تاامنی در نزدیکی مرزهای شمالی ایران، شرایط مساعدی را برای دخالت های رقبا و دشمنان ایران اسلامی فراهم می‌کند کما اینکه اخباری مبنی بر استقرار گروه های تکفیری از جمله گردان حمزه در جمهوری آذربایجان به بهانه مناقشه قره باغ منتشر شده است.
دکتر کاظمی با رد تبلیغات منفی گروه های قومگرا درباره مواضع ایران درباره مناقشه قره باغ افزود: برای اینکه بتوان سیاست اصولی ایران در خصوص قره‌باغ را بررسی کرد می‌توان از رویکرد مقایسه‌ای استفاده کرد و به مقایسه سیاست‌های ایران و ترکیه در مورد قره‌باغ پرداخت.
این کارشناس مسائل اوراسیا در ادامه افزود: ترکیه در سیاست تبلیغی خود که همان خط تبلیغی رسانه‌های دولتی و غیردولتی جمهوری آذربایجان نیز است، یکی از حامیان جمهوری آذربایجان القاء می شود و این موضوع در روزهای اخیر نیز به شدت تبلیغ می‌شود.این در شرایطی است که حمایت تبلیغی ترکیه از جمهوری آذربایجان، به دلیل اختلافات تاریخی عمیق ارمنستان و ترکیه از جمله مساله ادعای کشتار ۱۹۱۵ ارامنه ، شناسایی نشدن قرارداد ۱۹۲۱ قارص از سوی ارمنستان، استفاده از واژه ارمنستان غربی در برخی از محافل رسمی ارمنستان و وضعیت اقلیت ارمنی در ترکیه می باشد .
دکتر کاظمی با طرح این سوال که “اگر مناقشه قره‌باغ و حمایت از جمهوری آذربایجان برای ترکیه واقعا مهم است، چرا این کشور در جریان مذاکرات کمیسیون آشتی ارمنستان و ترکیه که از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸ با میانجی‌گری سوییس مطرح بود، هیچ صحبتی از مناقشه قره باغ نکرد؟” گفت: تنها موضوعاتی که در آن مذاکرات آشتی مطرح شد در واقع بحث کشتار ارامنه و تلاش ترکیه برای مجاب کردن ارمنستان برای عدم پیگیری شناسایی این مسالهاز سوی کشورها بود چرا که شناسایی بین المللی و حقوقی این موضوع می تواند به طرح درخواست غرامت ازترکیه توسط ارمنستان منجر شود .
وی با بیان اینکه مذاکرات کمیسیون آشتی نهایتاً به امضای دو پروتکل آشتی میان دو کشور ترکیه و ارمنستان منجر شد که در سال ۲۰۰۸ میان وزیران خارجه دو کشور به امضاء رسید، افزود: دلیل اصلی اینکه این قراردادها اجرا نشدند ، نه بحث مناقشه قره‌باغ، بلکه بحث کشتار ارامنه بود. در آن مقطع مرکز بین المللی عدالت انتقالی در پاسخ به استعلام کمیسیون آشتی، حوادث سال ۱۹۱۵ را به عنوان یکی از مصادیق کنوانسیون نسل کشی سازمان ملل(۱۹۴۸) اعلام کرد و همین موضوع باعث توقف اجرای قراردادها شد.
کارشناس مسائل قفقاز ادامه داد: به دلیل اینکه ترکیه نگران بود بحث غرامت مطرح شود، اجرای توافقنامه ادامه پیدا نکرد اما ترکیه برای فشار به ارمنستان ، استفاده ابزاری خود از مناقشه قره باغ را تشدید و اینگونه القاء کرد که به دلیل مناقشه قره باغ ، این پروتکلها اجرایی نشدند . این رد شرایطی است که علیرغم ادعای نبود روابط میان ترکیه و ارمنستان، ترکیه بیش از ۵۰۰ میلیون دلار با ارمنستان روابط تجاری دارد؛ اما در عرصه تبلیغات، گروه‌های قومگرا و پان‌ترکیستی ادعا می‌کنند که ترکیه از جمهوری آذربایجان حمایت می‌کند و اساساً نبود روابط ترکیه و ارمنستان را به دروغ به مناقشه قره باغ ارتباط می دهند.
وی با بیان اینکه ایران به دنبال حل واقعی مناقشه قره‌باغ است، افزود : ایران از همان ابتدا برای حل مناقشه و میانجیگیری و ارایه طرح اعلام آمادگی کرده است، اما کشور آذربایجان و ارمنستان اعلام کردند که در حال حاضر گروه مینسک به رهبری آمریکا، روسیه و فرانسه میانجی‌گری می‌کنند و از میانجی‌گری ایران استقبال نکردند، این در شرایطی است که ایران با دلیل اشتراک تمدنی و فرهنگی با قفقاز و همسایگی با هر دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان ، از ابزارهای موثری برای حل عادلانه مناقشه برخوردار است و از حل مناقشه ، سود می برد.
این کارشناس مسائل اوراسیا اعلام کرد: ادعاهایی که علیه ایران مبنی بر حمایت از ارمنستان مطرح می‌شود، ادعاهای دروغی است ؛ چون طی سالهای اخیر مدارک و ویدئوهای متعددی از حمایت‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی ایران از جمهوری آذربایجان در زمان شروع جنگ قره‌باغ منتشر شده است. به طوری که برخی از فرماندهان سابق جمهوری آذربایجان اذعان کرده‌اند که اگر در آن زمان حمایت‌های نظامی ایران از جمهوری آذربایجان نبود اراضی بیشتری از این کشور اشغال می‌شد و حتی باکو در معرض سقوط قرار می گرفت .
دکتر کاظمی با تاکید بر اینکه ادعای حمایت ایران از ارمنستان در مناقشه قره باغ، یک دروغ بزرگ تاریخی است، گفت: این دروغ ها توسط محافل قوم گرا مطرح می شود و اهداف آن نه برای بحث حل مناقشه بلکه برای برهم زدن ثبات در منطقه از طریقی قومی و مذهبی کردن مناقشه قره باغ است .
نویسنده کتاب پان ترکیسم و پان آذریسم، در خصوص تحرکات و آتش افروزی‌هایی که توسط پان‌ترکیست‌ها صورت می‌گیرد، افزود : اساساً اشغال اراضی جمهوری آذربایجان در خارج از منطقه قره باغ در سالهای ۱۹۹۲ و ۱۹۹۳ ، همانطور که امروزه برخی از مقامات دولتی و رئیس جمهور این کشور، نیز اذعان کرده‌اند، بر اساس خیانت‌هایی بود که توسط گروه‌های قومگرا و در راس آنها جبهه خلق صورت گرفت که آن زمان قدرت را در جمهوری آذربایجان را در دست داشتند. امروزه نیز همان گروه‌ها برای سرپوش گذاشتن به خیانت‌های خودشان سعی می‌کنند در راستای اهداف بیگانگان و برای ایجاد تنش‌های قومی در منطقه از این مناقشه استفاده ابزاری کنند.
دکتر کاظمی تاکیدکرد قبل از مداخلات شوروی ، ارامنه و آذریها برای قرن ها در قفقاز به طور مسالمت آمیز در کنار هم زیسته اند و مناطق مختلفی از قفقاز وجود داشته است که روستاهای ارمنی نشین و آذری نشین سده ها در کنار هم زندگی کرده اند.
وی افزود شوروی برای اینکه بتوانند به این منطقه تسلط پایدار پیدا کنند، دست به ایجاد مناقشه قره باغ زد و این سیاست پس از فروپاشی شوروی نیز توسط امریکا ، رژیم صهیونیستی و برخی دیگر از کشورها دنبال می شود. بطوریکه امروزه اسرائیل به یک طرف مناقشه سلاح می فروشد و ابزارهای از کار انداختن همان سلاحها را در اختیار طرف دیگر مناقشه قرار می دهد .
دکتر کاظمی در پایان با تاکید بر اینکه مناقشه قره باغ راهکار نظامی ندارد ابراز امیدواری کرد طرفین مناقشه با گذشت ۲۸ سال ازفعالیت گروه مینسک و درک این واقعیت تلخ که گروه مذکور به دنبال حل مناقشه و حتی اجرای چهار قطعنامه ۱۹۹۳ شورای امنیت درباره مناقشه قره باغ نیستند، از پتانسیل های ایران برای حل دائمی و عادلانه مناقشه قره باغ استفاده نمایند .
انتهای پیام/
دیدگاه خود را بنویسید