در حالی که هشدارهای قبلی پارلمان اروپا و صدور قطعنامه های اخیر۱] منجر به تغییر قابل توجهی در سیاست اتحادیه اروپا در قبال جمهوری آذربایجان نشده است و با توجه به اینکه سه دهه تلاش دیپلماسی و صلح توسط سازمان امنیت و همکاری اروپا، اتحادیه اروپا و سایر بازیگران بین المللی نتوانسته است جمهوری آذربایجان را از استفاده از نیروی نظامی بازدارد، موارد ذیل تذکر داده می شود.
۱- پارلمان اروپا، حمله نظامی از پیش برنامه ریزی شده و غیرموجه جمهوری آذربایجان علیه ارامنه قره باغ را به شدیدترین وجه محکوم می شود و خواستار پایان فوری و کامل خشونت علیه مردمی است که در منطقه باقی مانده اند. تاکید می شود در حالی که جمهوری آذربایجان در مسیر روشنی برای بازگرداندن کنترل خود بر قره باغ از طریق مذاکرات دیپلماتیک قرار داشت، این حمله با اهداف اعلام شده جمهوری آذربایجان برای تلاش صلح پایدار با ارمنستان در تضاد قرار گرفته است و مذاکرات صلح جاری بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان را تضعیف می کند.
۲- پارلمان اروپا، تأکید می کند که این حمله بیانگر نقض فاحش حقوق بشر، قواعد بین المللی و نقض آشکار توافقنامه آتش بس سه جانبه ۹ نوامبر ۲۰۲۰ و تعهداتی است که جمهوری آذربایجان در مذاکرات با میانجیگری اتحادیه اروپا پذیرفته است. یادآوری می شود که این حمله در چارچوب یک بحران بزرگ انسانی در قره باغ است که علیرغم وجود دستورات الزام آور قانونی دیوان بین المللی دادگستری، با محاصره کریدور لاچین توسط جمهوری آذربایجان در ۹ ماه گذشته صورت گرفت. به جمهوری آذربایجان یادآوری میشود که استفاده از شیوههای اجباری (کوچاندن قهری) برای بیرون راندن جمعیت غیرنظامی از یک سرزمین می تواند جرم جنایت علیه بشریت قلمداد شود که تحت کنوانسیون سازمان ملل متحد مورد پیگیری و مجازات جرم جنایت نسلکشی قرار می گیرد.
۳-پارلمان اروپا، تلفات جانی و جراحات ناشی از حمله اخیر جمهوری آذربایجان، از جمله انفجار در انبار سوخت (۲۵ سپتامبر ۲۰۲۳ ) ابراز تاسف می کند. همبستگی خود را با ارامنه قره باغ که مجبور به ترک خانه ها و سرزمین های اجدادی خود شده اند اعلام می کند. وضعیت فعلی را به منزله پاکسازی قومی می داند و تهدیدات و اعمال خشونت آمیز نظامیان جمهوری آذربایجان علیه مردم قره باغ را به شدت محکوم می کند. این پارلمان، مقامات ارمنستان را به خاطر تلاش هایشان برای ارائه کمک و ایجاد سرپناه برای پناهندگان تحسین می کند. از نهادهای اتحادیه اروپا و کشورهای عضو می خواهد که با ارائه کمکهای فوری از بحران انسانی ناشی از هجوم پناهجویان جلوگیری کند.
۴-پارلمان اروپا از اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن می خواهد که تحریم های هدفمندی را علیه افرادی در دولت جمهوری آذربایجان که مسئول نقض های متعدد در قواعد بین المللی آتش بس و حقوق بشر در قره باغ هستند، اتخاذ کند. همچنین خواستار تحقیق در مورد سوء استفاده های نیروهای جمهوری آذربایجانی در قالب جنایات جنگی است.
۵-پارلمان اروپا به جمهوری آذربایجان یادآوری می کند که مسئولیت کامل ایمنی و رفاه همه مردم در قره باغ را بر عهده دارد و باید پاسخگو باشد و از جمهوری آذربایجان میخواهد که امنیت مردم قرهباغ کوهستانی را با رعایت منشور ملل متحد و کلیه کنوانسیونهای بینالمللی مرتبط، قواعد حقوق بشردوستانه بینالمللی و حقوق بشر، تعهدات بینالمللی خود و اصول سازمان امنیت و همکاری اروپا OSCE تضمین کند.پارلمان اروپا از مقامات جمهوری آذربایجان میخواهد اجازه دهد تا اقوام ارمنی با امنیت به قره باغ بازگردند و تضمینهای محکمی در خصوص حمایت از حقوق آنها ارائه دهند و از هرگونه لفاظی تحریکآمیز که میتواند موجب تبعیض علیه ارامنه شود، خودداری کند. به مقامات جمهوری آذربایجان یادآوری می شود که حق بازگشت به سرزمین یکی از قواعد بین المللی حقوق بشر است. از مقامات جمهوری آذربایجان میخواهد که به طور عملی و فوری در یک گفتوگوی جامع و شفاف با ارامنه قرهباغ کوهستانی در سرزمین مادری آنها برای اطمینان بخشیدن و ادای احترام به حقوق و تضمین امنیت آنها – از جمله حق زندگی باعزت و در امنیت در خانههایشان- شرکت کنند. پارلمان اروپا برای برخورداری ارامنه از حق مالکیت، برای حفظ هویت متمایز و برخورداری کامل از حقوق مدنی، فرهنگی، اجتماعی و مذهبی؛ از مقامات جمهوری آذربایجان میخواهد که از نزدیک با شورای اروپا، سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا و سایر سازمانهای بینالمللی در مورد بهترین شیوهها برای تضمین حقوق قومی ارمنیها مشورت کنند و تأکید میکند که این امر به ویژه با توجه به سوابق فاجعهبار جمهوری آذربایجان در زمینه حقوق بشر مهم است.
۶- پارلمان اروپا خواستار رفع فوری محاصره کریدور لاچین به منظور اطمینان از رساندن ارسال کمک های بشردوستانه به نیازمندان در قره باغ است و خواستار باز شدن کامل آن است، همچنین از مقامات جمهوری آذربایجان می خواهد که تمام تلاش خود را بکار گیرند تا اطمینان حاصل شود که ارمنی هایی که خانه خود را به ناچار ترک کرده اند می توانند به تمام اطلاعات لازم در مورد چگونگی بازگشت خود به قره باغ دسترسی داشته باشند و اگر تصمیم به بازگشت داشتند کلیه حقوق مالکیت، مزایای اجتماعی، آموزش و پرورش بهره مند شوند.
۷- پارلمان اروپا از اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن میخواهد که فوراً برای تضمین امنیت و رفاه ارمنیهایی که به زندگی در قرهباغ کوهستانی ادامه میدهند و بازگرداندن فوری دسترسی به امکانات کامل بشردوستانه در منطقه تلاش کنند، تضمینهای بینالمللی را فراهم کنند. از اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن میخواهد تا حضور خود را در منطقه به منظور کمکهای بشردوستانه به افرادی که از قره باغ به ارمنستان آواره شدهاند یا در قرهباغ کوهستانی زندگی میکنند، افزایش دهند. پارلمان اروپا از نحوه سازماندهی و مأموریت سازمان ملل در قره باغ در ۳۰ سال گذشته ابراز ناامیدی می کند. برای استقرار حضور بین المللی در قره باغ تحت نظارت سازمان ملل متحد، به منظور نظارت بر اوضاع در محل و ایجاد شفافیت و اطمینان برای ساکنان قره باغ، با تمرکز بر نیازهای بشردوستانه و حفاظت از محوطه میراث فرهنگی و تاریخی فراخوان داده می شود. این پارلمان خواستار جایگزینی فوری نیروهای حافظ صلح روسیه با مأموریت صلحبانی سازمان ملل در قره باغ و در امتداد مرز بین المللی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان به منظور حفاظت موثر از امنیت ارامنه قره باغ است
۸-پارلمان اروپا، پس از مهاجرت گسترده ارامنه قره باغ، در مورد حفظ میراث فرهنگی، مذهبی و تاریخی در قره باغ نگرانی عمیق خود را اظهار می دارد و از جمهوری آذربایجان میخواهد از تخریب بیشتر، بیتوجهی یا جابجایی میراث فرهنگی، مذهبی یا تاریخی در منطقه خودداری کند. برای حفظ، حفاظت و ترویج این تنوع غنی در راستای دستور دیوان بینالمللی دادگستری ICJ در ۷ دسامبر ۲۰۲۱ تلاش کند. همچنین خواستار حفاظت از میراث فرهنگی، تاریخی و مذهبی ارمنستان در قره باغ مطابق با استانداردهای یونسکو و تعهدات بین المللی جمهوری آذربایجان است. پارلمان اروپا اصرار دارد که جمهوری آذربایجان به یک مأمور یونسکو در قرهباغ کوهستانی اجازه دسترسی لازم را به مکانهای تاریخی را بدهد تا وضعیت فعلی آنها را ثبت و فهرستبندی نماید.
۹-پارلمان اروپا خواستار حفاظت از اموال افرادی است که مجبور به ترک سرزمین خود شدند و از جمهوری آذربایجان می خواهد که متعهد شود همه ساکنان قره باغ و سایر افرادی را که قبل و بعد از ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۳ دستگیر شدند آزاد کند و شامل عفو عمومی شود.
۱۰-پارلمان اروپا تجاوز نظامی جمهوری آذربایجان به ارمنستان را مجدداً محکوم کرده و بر تقاضای خود مبنی بر خروج نیروهای جمهوری آذربایجان از کل خاک ارمنستان تاکید می کند. همچنین، اظهارات غیرقانونی و تحریک آمیز رئیس جمهور و سایر مقامات جمهوری آذربایجان را در مورد تهدید تمامیت ارضی و حاکمیت ارمنستان، رد کرده و نگرانی شدید خود را از مواردی که در ارتباط با “کریدور زنگزور” مطرح شده است، ابراز می دارد. به جمهوری آذربایجان در مورد هرگونه ماجراجویی نظامی احتمالی علیه ارمنستان هشدار می دهد و از ترکیه می خواهد که متحد خود جمهوری آذربایجان را از انجام چنین اقدامات غیرمسئولانه باز دارد. حمایت سایر کشورها در این بحران از جمهوری آذربایجان را محکوم می کند و خواستار پایان دادن به ادامه ی این حمایت ها است. پارلمان اروپا هشدار می دهد که جمهوری آذربایجان ممکن است به دلیل فقدان تلاش های بازدارنده جدی توسط جامعه بین المللی جسورتر شود
۱۱- پارلمان اروپا بررسی همه جانبه روابط اتحادیه اروپا با جمهوری آذربایجان را با در نظر گرفتن تحولات اخیر و بدتر شدن وضعیت حقوق بشر در این کشور خواستار است. از کمیسیون می خواهد که با توجه به نقض مکرر تعهدات بین المللی جمهوری آذربایجان به سرعت در “مشارکت استراتژیک” با باکو در زمینه انرژی، تجدید نظر کند. همچنین پارلمان اروپا، خاطرنشان می کند که تجاوز جمهوری آذربایجان به ارمنستان در سپتامبر ۲۰۲۲ و استفاده غیرقابل توجیه از زور علیه این کشور و کوچ اجباری مردم قره باغ در سپتامبر ۲۰۲۳ و همچنین سابقه نگران کننده حقوق بشر در این کشور؛ با اهداف سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در ماده ۲۱ معاهده اتحادیه اروپا تعریف شده است، ناسازگار است. اتحادیه اروپا در آینده نمی تواند به لحاظ اخلاقی، مذاکره در مورد توافقنامه و مشارکت با کشوری را بپذیرد که آشکارا اصول قواعد بین الملل و همچنین تعهدات بین المللی خود را نقض می کند. در این صورت جمهوری آذربایجان شریک غیر قابل اعتمادی به حساب می آید. پارلمان اروپا، از نماینده عالی و سرویس اقدام خارجی اروپا EEAS میخواهد تا مذاکرات برای توافقنامه مشارکت مجدد را تا زمانی که جمهوری آذربایجان آمادگی واقعی خود را برای احترام به حقوق و نگرانیهای امنیتی ارامنه قرهباغ نشان دهد، متوقف کند. این پارلمان از اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن میخواهد در صورت ادامه بیاعتنایی جمهوری آذربایجان به تعهدات خود، تعلیق موافقتنامه تسهیل روادید با جمهوری آذربایجان و کاهش سطح همکاری با این کشور در سایر زمینهها را در نظر بگیرد. این پارلمان، هرگونه اظهار نظر و تهدیدی را از سوی مقامات جمهوری آذربایجان از جمله سفیر این کشور در اتحادیه اروپا، در خصوص نمایندگان پارلمان اروپا، غیرقابل قبول می داند.
۱۲. پارلمان اروپا خواستار کاهش وابستگی اتحادیه اروپا به صادرات گاز از جمهوری آذربایجان است. این پارلمان نگران واردات گاز روسیه از سوی جمهوری آذربایجان و سهم قابل توجه روسیه در تولید و حمل و نقل گاز جمهوری آذربایجان برای اتحادیه اروپا است که با هدف اتحادیه اروپا برای تضعیف ظرفیت روسیه برای ادامه جنگ علیه اوکراین از طریق کاهش درآمدهای این کشور از نفت و اوکراین در تضاد است. پارلمان اروپا از کمیسیون درخواست می کند تا شک و شبهههایی مبنی بر اینکه جمهوری آذربایجان واقعاً گاز روسیه را به اتحادیه اروپا صادر میکند، بررسی کند.همچنین خواستار تعلیق کلیه واردات نفت و گاز از جمهوری آذربایجان به اتحادیه اروپا، در صورت تهاجم نظامی به تمامیت ارضی ارمنستان یا حملات هیبریدی[۲] قابل توجه علیه نظم قانون اساسی و نهادهای دموکراتیک ارمنستان است.
۱۳-پارلمان اروپا، انفعال “صلح بانان”روسیه و نقش کلی روسیه را محکوم می کند، این پارلمان اعتقاد دارد که روسیه برای دهه ها به درگیری دامن زده و از این شرایط برای منافع سیاسی خود بهره برداری کرده است.
۱۴-پارلمان اروپا، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه را به دلیل سوء استفاده از درگیری مسلحانه در قره باغ برای ترویج برنامه امپریالیستی و تشویق حملات بیشتر علیه حاکمیت ارمنستان محکوم می کند. همچنین از ترکیه می خواهد تا رویکردی سازنده و مسئولانه در مورد تمامیت ارضی ارمنستان و تقویت صلح در منطقه اتخاذ کند.
۱۵-پارلمان اروپا، نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان را به خاطر تعهدش به صلح ستایش می کند. تعهد اتحادیه اروپا به حمایت از حاکمیت، دموکراسی و تمامیت ارضی ارمنستان را تکرار می کند. همچنین تلاش های ترکیبی فزاینده روسیه برای بی ثبات کردن اوضاع سیاسی در داخل ارمنستان را به شدت محکوم و از تصویب اساسنامه دیوان کیفری بین المللی توسط ارمنستان استقبال می کند. این پارلمان معتقد است که اتحادیه اروپا باید از فرصت بالقوه خلاء ژئوپلیتیک استفاده کرده، با ارتقای توافقنامه مشارکت جامع و پیشرفته فعلی، ارمنستان را با طرحی بلندپروازانه برای همکاری قوی و بازگشایی روابط با همسایگان به ویژه ترکیه تشویق و زمینه دموکراسی غربی را در ارمنستان، ایجاد کند.
۱۶-پارلمان از اتحادیه اروپا می خواهد که در صورت تجدید نظر ارمنستان در متحدان نظامی فعلی خود، به درخواست ارمنستان برای حمایت از طریق تسهیلات صلح اروپایی پاسخ مثبت دهد. از اتحادیه اروپا میخواهد تا کمکهای بشردوستانه و مالی خود را به ارمنستان که با ورود دهها هزار آواره مواجه است، بهطور قابل ملاحظهای افزایش دهد. همچنین از اتحادیه اروپا می خواهد که با توجه به اختلال در آموزش هزاران نفر از اقوام ارمنی، به ایجاد و تامین کمک هزینه تحصیلی برای دانش آموزان و دانشجویانی که آواره شده اند کمک کند تا آنها بتوانند به تحصیل خود ادامه دهند.
۱۷- پارلمان اروپا حمایت خود از حاکمیت و تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و ارمنستان را تکرار می کند. از جمهوری آذربایجان می خواهد که تعهد صریح خود را به تمامیت ارضی ارمنستان تایید کند.این پارلمان معتقد است که گفتوگوی واقعی بین جمهوری آذربایجان، ارمنستان و نمایندگان ارامنه قرهباغ تنها راه پیشروی پایدار است و از اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن میخواهد که از چنین تلاشهایی حمایت کنند. از مذاکرات صلح جاری بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان که به دلیل عملیات نظامی اخیر علیه قره باغ با مشکل مواجه شده است، حمایت می کند. بر نیاز به یک توافقنامه صلح جامع بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان، که شامل به رسمیت شناختن متقابل تمامیت ارضی، تضمین حقوق و امنیت جمعیت ارمنی قره باغ و آزادی زندانیان باشد، تاکید می کند. پارلمان اروپا تاکید می کند که صلح منطقه ای با عزت و بادوام که حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی هر دو کشور را حفظ کند، پیش نیاز ثبات در همسایگی است.
۱۸-پارلمان اروپا از «گروه مانیتورینگ اتحادیه اروپا» در ارمنستان (EUMA) میخواهد تا از نزدیک بر وضعیت امنیتی در حال تحول در منطقه قره باغ نظارت کنند، گزارشهایی شفاف به پارلمان ارائه دهند و فعالانه در تلاشهای حل مناقشه مشارکت کنند. پارلمان از اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن می خواهد که مأموریت EUMA را تقویت کرده و مدت زمان آن را افزایش دهند و همچنین ناظران را در امتداد مرز با ترکیه قرار دهند. پارلمان اروپا از این واقعیت ابراز تاسف می کند و یادآوری می کند که جمهوری آذربایجان هرگز اجازه نداده است که EUMA در خاک آذربایجان مستقر شود و از جمهوری آذربایجان می خواهد که اجازه حضور EUMA را در آن سوی مرز و در قره باغ بدهد.
۱۹-پارلمان اروپا هشدار می دهد که این واقعیت در مورد وضعیت قره باغ و خطرات ناشی از حمله نظامی نتیجه فاجعه بار خواهد داشت و متاسفانه این واقعیت توسط کمیسیون و شورا نادیده گرفته شده است و تاکنون به هیچ نتیجه مثبتی منجر نشده است.پارلمان از سرویس اقدام خارجی اروپا EEAS می خواهد که در اقدام خود در قفقاز جنوبی تجدید نظر کند و کارکنان اختصاص داده شده را جایگزین کند. پارلمان از واکنش کند نهادهای اتحادیه اروپا متاسف است، زیرا نماینده عالی اتحادیه در امور خارجی و سیاست امنیتی تنها دو روز پس از حمله جمهوری آذربایجان به قره باغ بیانیه ای را منتشر کرده است.
۲۰-پارلمان اروپا، از اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن میخواهد که ساختار دیپلماتیک و امنیتی اتحادیه اروپا و پیکربندیهای ژئوپلیتیکی در منطقه قفقاز جنوبی را با توجه به واقعیتهای جدید روی زمین و منافع کشورهایی مانند روسیه، ترکیه و ایران به سرعت مورد ارزیابی مجدد قرار دهند. توسعه استراتژی باید در پاسخ به روند رو به رشد رژیم های خودکامه که تلاش های دیپلماتیک را به نفع نیروی نظامی خشن نادیده می گیرند، فعال شوند.
۲۱-پارلمان اروپا از تصمیم دولت مجارستان برای جلوگیری از بیانیه مشترک همه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در محکومیت عملیات نظامی جمهوری آذربایجان علیه ارامنه قره باغ ابراز تاسف می کند.همچنین از شورا می خواهد که در حمایت از مشارکت فعالتر اتحادیه اروپا در حمایت از حقوق بشر و ارتقای صلح بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان متحد شود.
۲۲-پارلمان اروپا به رئیس دستور می دهد این قطعنامه را به شورا، کمیسیون، معاون رئیس کمیسیون / نماینده عالی اتحادیه در امور خارجی و سیاست امنیتی، رئیس جمهور ارمنستان و آذربایجان، دولت و پارلمان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، مدیر کل یونسکو، سازمان امنیت و همکاری اروپا، سازمان ملل متحد و شورای اروپا ارسال کند.
ضمیمه:
۱- پارلمان اروپا به استناد موافقت نامه های بین المللی ذیل بیانیه را به تصویب رسیده است:
– قانون نهایی هلسینکی ۱ اوت ۱۹۷۵ و اعلامیه آلما آتا در ۲۱ دسامبر ۱۹۹۱
– اعلامیه جهانی حقوق بشر، کنوانسیون بین المللی رفع کلیه اشکال تبعیض نژادی، کنوانسیون های ژنو و پروتکل های بعدی آن، اساسنامه رم دادگاه کیفری بین المللی، کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، کنوانسیون یونسکو در مورد حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهانی مورخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ و اعلامیه یونسکو در مورد تخریب عمدی میراث فرهنگی مورخ ۱۷ اکتبر ۲۰۰۳
– اصول اساسی سال ۲۰۰۹ سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) گروه مینسک
– بیانیه سه جانبه ۹ نوامبر ۲۰۲۰ که توسط سران روسیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان امضا شد
– بیانیه مشترک ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۳ در مورد حمله جمهوری آذربایجان به قره باغ توسط رئیس کمیته روابط خارجی این کشور، رئیس هیئت روابط با قفقاز جنوبی و گزارشگران دائمی آن در مورد ارمنستان و جمهوری آذربایجان
– اظهارات نماینده عالی اتحادیه در امور خارجی و سیاست امنیتی در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۳ در مورد تشدید تنش نظامی جمهوری آذربایجان و ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۳ در مورد تحولات قره باغ و به سخنرانی نماینده عالی در ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۳ در شورای امنیت سازمان ملل
– بیانیه سخنگوی سرویس اقدام خارجی اروپا (EEAS) در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۳ در مورد آوارگی مردم از قره باغ
– درخواست آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۳ برای توقف فوری خصومت ها و اظهار نظر کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد Volker Türk در ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۳
-با توجه به دستورات دیوان بین المللی دادگستری (ICJ) در تاریخ ۲۲ فوریه ۲۰۲۳ و ۶ ژوئیه ۲۰۲۳ در مورد درخواست برای اشاره به اقدامات موقت برای اعمال کنوانسیون بین المللی رفع کلیه اشکال تبعیض نژادی ارمنستان در مقابل جمهوری آذربایجان
– کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه برای حمایت از اموال فرهنگی در صورت درگیری مسلحانه، که ارمنستان و جمهوری آذربایجان طرف آن هستند، به پروتکل اول آن، در مورد سرزمین های اشغالی، و پروتکل دوم آن، در مورد افزایش حفاظت از اموال فرهنگی
– بیانیه ۱۱ نوامبر ۲۰۲۱ توسط روسای مشترک گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا که بر اهمیت حفاظت از اماکن تاریخی و فرهنگی در منطقه تاکید می کند
– گزارش نهایی شورای امنیت سازمان ملل متحد از کمیسیون کارشناسان تشکیل شده بر اساس قطعنامه ۷۸۰ (۱۹۹۲) شورای امنیت
– گزارش ۲۹ مارس ۲۰۲۳ کمیسیون اروپا شورای اروپا علیه نژادپرستی و عدم تحمل جمهوری آذربایجان و یادداشت ۲۱ اکتبر ۲۰۲۱ کمیسر حقوق بشر شورای اروپا در مورد پیامدهای بشردوستانه و حقوق بشر پس از سال ۲۰۲۰ آغاز درگیری بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر قره باغ
– بند ۲ و ۴ ماده ۱۳۲ آییننامه داخلی خود
۲-پارلمان اروپا با توجه به مستندات ذیل بیانیه را صادر کرده است:
مناقشه قره باغ دارای پیچیدگی های تاریخی و ژئوپلیتیکی مختلفی است از جمله اینکه:
– جمهوری آذربایجان در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۳ یک حمله نظامی از پیش برنامه ریزی شده و غیرقابل توجیه را علیه قره باغ آغاز کرد که منجر به تلفات جانی قابل توجهی شده است. آتش بس در ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۳ توافق شد، اما وضعیت امنیتی غیرنظامیان باقی مانده در قره باغ تضمین نشد. گزارش ها حاکی از کشته و زخمی شدن صدها غیرنظامی ارمنی در جریان عملیات نظامی جمهوری آذربایجان علیه قره باغ است در حالی که گزارش هایی مبنی بر مفقود شدن افراد وجود دارد. در توافق آتشبس با جمهوری آذربایجان، مقامات قره باغ موافقت کردند که نهادهای غیرنظامی خود را جمع، نیروهای نظامی را خلع سلاح، همه سلاحها را تسلیم و از تمام مواضع جنگی و پستهای نظامی عقبنشینی کنند. با این حال، گزارش های مکرری در مورد نقض آتش بس وجود دارد؛
– این حمله نشان دهنده نقض فاحش حقوق بشر و قواعد بین المللی و بیانیه آتش بس سه جانبه در ۹ نوامبر ۲۰۲۰ و تعهداتی است که جمهوری آذربایجان در مذاکرات با میانجیگری اتحادیه اروپا پذیرفته است. این حمله در حالی صورت گرفت که، در ۲۲ می ۲۰۲۳، نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان، آمادگی کشورش را برای به رسمیت شناختن تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان، از جمله قره باغ، در ازای تضمین های امنیتی برای مردم ارمنی منطقه، به عنوان بخشی از روند صلح، ابراز کرد.
– بیش از صد هزار ارمنی که قره باغ، سرزمین مادری آنها از قرنها پیش به شمار می رفت در زمان حمله جمهوری آذربایجان در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۳ مجبور به فرار به ارمنستان شده اند. آوارگی ارامنه از این مناطق در حالی صورت می گیرد که دولت جمهوری آذربایجان اعلام کرد که حقوق مردم غیرنظامی از جمله حقوق آموزشی، فرهنگی، مذهبی و انتخابات شهرداری را تضمین خواهد کرد. حمله اخیر نشان داد که قولهای جمهوری آذربایجان برای احترام به حقوق مردم محلی توسط ساکنان ارمنی قرهباغ قابل اعتماد نیست. گزارش های موثقی از غارت، تخریب، خشونت و دستگیری توسط نیروهای جمهوری آذربایجانی از آغاز حمله وجود داشته و دستگیری مقامات سابق قره باغ نیز بر این موضوع تاکید دارند.
– پاکسازی قومی توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد به عنوان همگن ساختن یک منطقه از نظر قومی با استفاده از زور یا ارعاب برای بیرون راندن افراد از یک گروه قومی یا مذهبی دیگر از یک منطقه معین توصیف شده است و مغایر با قواعد بین المللی است. نیاز مبرمی به توقف و معکوس کردن مهاجرت اجباری ساکنان محلی ارمنی که به پاکسازی قومی تبدیل می شود و تضمین شرایط برای بازگشت امن آنها به قره باغ وجود دارد. ارامنه قره باغ حق دارند در خانه های خود با عزت و امنیت زندگی کنند.
– جمهوری آذربایجان و ارمنستان هر دو به قواعد بین المللی بشردوستانه ملزم هستند و با توجه به این الزام، کنوانسیون سوم ژنو از اسیران جنگی در برابر هر گونه شکنجه و رفتار ظالمانه محافظت می کند. باید ذکر کرد که اقداماتی که در طول یک درگیری مسلحانه انجام می شود، جنایات جنگی محسوب می شود و توجه به کنوانسیون چهارم ژنو از غیرنظامیان در درگیریهای مسلحانه بینالمللی حمایت میکند و تصریح میکند که حبس غیرقانونی، کشتار عمدی و رفتار غیرانسانی و تحقیرآمیز با یک فرد تحت حمایت جنایت جنگی است.
– تهاجم نظامی با محاصره ۹ ماهه جمهوری آذربایجان از ۱۲ دسامبر ۲۰۲۲، کریدور لاچین، تنها کریدور زمینی که منطقه عمدتاً ارمنینشین قره باغ را به ارمنستان متصل میکند، صورت گرفت و بیش از صد هزار نفر را از تردد و زندگی در این منطقه را محروم کرده است.
-ارامنه قره باغ از آزادی رفت و آمد و دسترسی به غذا، دارو، محصولات بهداشتی و سایر کالاها و همچنین با ایجاد یک ایست بازرسی در همان کریدور در آوریل ۲۰۲۳ بر خلاف بیانیه سه جانبه نوامبر ۲۰۲۰، با ساخت نظامی، محروم شده اند
– در اطراف قره باغ و در امتداد مرز با ارمنستان و با لفاظی های تهاجمی و تحریک آمیز توسط رهبری جمهوری آذربایجان، با توجه به اینکه بر اساس بیانیه سه جانبه ۹ نوامبر ۲۰۲۰، که به جنگ ۴۴ روزه پایان داد، کریدور لاچین باید تحت کنترل نیروهای حافظ صلح روسیه باقی می ماند و جمهوری آذربایجان باید امنیت افراد را تضمین می کرد. وسایل نقلیه و محموله هایی در امتداد کریدور لاچین در هر دو جهت حرکت می کنند. با توجه به اینکه نیروهای به اصطلاح حافظ صلح روسیه بر اساس مأموریت خود عمل نکرده اند و هیچ اقدامی در برابر محاصره کریدور لاچین توسط جمهوری آذربایجان یا ایجاد یک ایست بازرسی یا علیه جدیدترین تهاجم نظامی جمهوری آذربایجان انجام نداده اند و جمهوری آذربایجان با حفظ محاصره کریدور لاچین، تعهدات بینالمللی خود تحت بیانیه آتشبس سه جانبه نوامبر ۲۰۲۰ را زیر پا گذاشت.
– با توجه به اینکه این وضعیت بیش از نه ماه گرسنگی و محاصره سازمان یافته به ویژه بر گروه های آسیب پذیر در قره باغ مانند کودکان، افراد مسن و افراد دارای معلولیت و بیماری های مزمن تأثیر گذاشته است و این امر به افزایش سقط جنین و زایمان زودرس به دلیل عدم دسترسی زنان باردار به تغذیه مناسب و مراقبت های دوران بارداری منجر شده است. جمهوری آذربایجان همچنین گاز و برق منطقه را قطع کرده است که به طور قابل توجهی بر شرایط زندگی در منطقه از جمله عملکرد مؤسسات پزشکی و آموزشی تأثیر می گذارد. به دلیل محاصره، موسسات پزشکی در قره باغ از ظرفیت کافی برای مقابله با افراد مجروح در حمله جمهوری آذربایجان برخوردار نیستند.
– در حالی که در دستور ۲۲ فوریه ۲۰۲۳ پارلمان اروپا، در ارمنستان علیه جمهوری آذربایجان، دیوان بینالمللی دادگستریICJ به جمهوری آذربایجان دستور داد که اجازه عبور آزاد از کریدور لاچین را بدهد و تمام اقداماتی را که در اختیار دارد برای اطمینان از حرکت بدون مانع افراد، وسایل نقلیه و محموله در طول کریدور لاچین اتخاذ کند، اما به این دستور عمل نشد.
– در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۳، رئیس جمهور واقعی قره باغ، ساموئل شهرامانیان، مجبور شد فرمانی را امضا کند که در آن تمام ساختارها و نهادهای جمهوری خودخوانده از اول ژانویه ۲۰۲۴، با جمهوری خودخوانده قره باغ کوهستانی ناگورنو منحل شود.
– از بین رفتن قره باغ با توجه به اینکه اتحادیه اروپا ۵ میلیون یورو برای کمک های بشردوستانه به کمیته بین المللی صلیب سرخ ارائه کرده است. این بودجه به افراد آواره از قره باغ به ارمنستان و کمک به افراد آسیب پذیر در قره باغ کمک خواهد کرد. دولت ارمنستان از اتحادیه اروپا برای کمک به مقابله با هجوم پناهجویان از قره باغ درخواست کمک کرده است. در حالی که رئیس شورای اروپا یکی از سه محور مذاکرات صلح بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان را ایجاد کرد و قرار است میزبان نشست بعدی در سطح عالی با رهبران دو کشور در ۵ اکتبر ۲۰۲۳ در گرانادا، در حاشیه مذاکرات سیاسی اروپا باشد. وارد شدن صدمات عمدی قابل توجهی توسط جمهوری آذربایجان به میراث فرهنگی ارمنستان در طول جنگ ۲۰۲۰ و از بین رفتن تعداد زیادی کلیسا، مسجد، گورستانهای تاریخی و سایر آثار باستانی، دیوان بین المللی دادگستری در دستور ۷ دسامبر ۲۰۲۱[۳] خود اشاره کرد که جمهوری آذربایجان باید تمام اقدامات لازم را برای جلوگیری و مجازات اعمال خرابکارانه و هتک حرمت به عمل آورد.
– سایر کشورها مانند ترکیه از جمهوری آذربایجان حمایت سیاسی، دیپلماتیک و نظامی کرده اند و درگیری را تشدید کرده اند.
-بر اساس بند ۹ توافقنامه آتش بس ۲۰۲۰ قره باغ، ارمنستان باید امنیت ارتباطات حمل و نقل بین سرزمین اصلی جمهوری آذربایجان و منطقه نخجوان آن را تضمین می کرد، ارتباطاتی که توسط جمهوری آذربایجان و ترکیه به عنوان “کریدور زنگزور” توسعه یافته و توسط آنها به کار گرفته شده است. مقامات دو کشور به گونه ای که حاکمیت ارمنستان را تهدید می کند.
– در سالهای اخیر، رهبری جمهوری آذربایجان در موارد متعددی با اشاره به قلمرو مستقل ارمنستان اظهارات غیرمستقیم داشته است. طی دو سال گذشته در چندین نوبت، ارتش جمهوری آذربایجان بخشهای مختلفی از خاک ارمنستان را اشغال کرده و اهداف غیرنظامی در خاک ارمنستان را بمباران کرده است.
قطعنامه به آدرس ذیل در دسترس می باشد:
https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/RC-9-2023-0393_EN.html
مترجم : پژوهش های کاربردی برون مرزی (رویا موفق)
[۱] به ویژه قطعنامه های ۱۹ ژانویه ۲۰۲۳ در مورد پیامدهای انسانی محاصره در قره باغ (OJ C 214, 16.6.2023, p. 104) ، ۱۰ مارس ۲۰۲۲ در مورد تخریب آثار باستانی این منطقه در قره باغ (OJ C 347, 9.9.2022, p. 198) ، ۲۰ می ۲۰۲۱ در مورد وضعیت اسیران جنگی پس از آخرین درگیری بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان (OJ C 15, 12.1.2022, p. 156)
[۲] . جنگهای هیبریدی به یک راهبرد نظامی گفته میشود که آمیختهای از جنگ سیاسی، جنگ کلاسیک، جنگ نامنظم، جنگ مجازی، خبررسانی جعلی، دیپلماسی، جنگ دادگاهی، مداخله در انتخابات کشورهای خارجی، برهم زدن بافت جمعیتی، مهاجرپذیری، یورش فرهنگی، ایجاد تضاد دینی و اینگونه موارد ساخته شده باشد.
[۳] . Order of the International Court of Justice of 7 December 2021 on the request for the indication of provisional measures for the application of the International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (Armenia v Azerbaijan).
لینک مطلب: http://arc.irib.ir/uncategorised-i1594
دیدگاه خود را بنویسید