سرانجام پس از ماه ها ماراتن نفسگیر امریکا و روسیه در آسیای مرکزی، اکثریت قریب به اتفاق نمایندگان پارلمان قرقیزستان در نشستی فوق العاده لایحه دولت برای تعطیلی پایگاه نظامی امریکا در فرودگاه «ماناس» را تصویب کردند. بدین ترتیب در بدترین زمان ممکن برای امریکا تصمیم قرقیزستان به تعطیلی پایگاه ماناس قطعی شد. امریکا از سال ۲۰۰۱ و پس از حملات ۱۱ سپتامبر به بهانه کمک به نیروهای ائتلافی مستقر در افغانستان در گانسی ماناس مستقر شده است. بیش از ۱۲۰۰ نظامی امریکایی و حدود ۱۰ فروند هواپیمای باری و سوخت رسان در این پایگاه مستقر هستند. اهمیت این پایگاه از سه چهار ماه پیش و درست زمانی که حملات طالبان به کاروان های انتقال تجهیزات ناتو از پاکستان به افغانستان بویژه در در گذرگاه خیبر افزایش یافت، بیشتر شد. از این رو نیز تعطیلی ماناس بشدت خشم امریکا را برانگیخت. به طوری که رابرت گیتس روسیه را به سیاست یک بام و دو هوا متهم و تاکید کردمسکو از یک سو ازهمکاری با ما در افغانستان سخن می گوید و از سوی دیگر در قرقیزستان علیه ما اقدام می کند. اوج نگرانی امریکا در تعطیلی ماناس در اعزام سراسیمه دیوید پترائوس فرمانده نیروهای امریکایی در خاورمیانه و آسیای مرکزی به ازبکستان و اعزام مارک هارنیچیبک سرتیپ دریایی امریکایی به تاجیکستان مشهود است. بعد از امضای مصوبه پارلمان قرقیزستان توسط قربان بیک باقی اف رئیس جمهوری این کشور ، امریکا شش ماه مهلت خواهد داشت که ماناس را ترک کند. پنتاگون تلاش دارد در این مدت بتواند ازبکستان را برای موافقت با حضور مجدد امریکا در پایگاه کارشی خان آباد و تاجیکستان را برای اعطای پایگاه هوایی مجاب کند.
اما ازبکستان که برای خوشایند روسیه دوباره به پیمان امنیت دسته جمعی بازگشته است، به خوبی آگاه است که در صورت همکاری با امریکا مسکو مواضع خود را در مورد مسئله آب که از تعیین کننده ترین معادلات در روابط کشورهای آسیای مرکزی است، به ضرر تاشکند تغییر خواهد داد. با توجه به ناخرسندی که تاجیکستان از موضع اخیر روسیه دارد فضای مذاکرات با مقامات تاجیکستان در مورد اخذ پایگاه هوایی برای مقامات امریکایی در مقایسه با ازبکستان فراهم تر است. بویژه اینکه تاجیکستان آمادگی خود را برای انتقال تجهیزات غیرنظامی امریکا به افغانستان اعلام کرده است. با این حال تصمیم «دوشنبه» عملاً گره از مشکل امریکا نمی گشاید چرا که اولاً امریکا عمدتاً به دنبال انتقال نیرو و تجهیزات نظامی است، ثانیاً تاجیکستان به عنوان فقیرترین کشور آسیای مرکزی از ابعاد متعددی به مسکو وابسته است و در صورت جدی تر شدن حضور نظامی امریکا در تاجیکستان، به نظر می رسد روسیه توان تغییر معادله را خواهد داشت. بدین ترتیب به نظر می رسد ادامه حضور نظامی امریکا در افغانستان با چالش بسیار جدی مواجه شده است.
برخی ادعا کرده اند که احتمال دارد قرقیزستان تصمیم خود را تغییر دهد. آنها استدلال می کنند چون بیشکک با وعده ۲ میلیارد دلاری روسیه این اقدام را انجام داده در صورت پیشنهاد مبلغ بالاتر در تصمیم خود تجدیدنظر خواهد کرد اما واقعیت این است که تعطیلی پایگاه گانسی ماناس بویژه بعد از قتل یک شهروند قرقیزستان توسط یک نظامی امریکایی در سال ۲۰۰۶ و عدم محاکمه وی به خاطر کاپیتولاسیون، خواست اکثریت مردم قرقیزستان است. ضمن اینکه محافل سیاسی قرقیزستان بارها پیامدهای زیست محیطی و انسانی فعالیت پایگاه ماناس را خطرناک خوانده اند. قرقیزستان همچنین عضو پیمان شانگهای است و این پیمان رسماً در سال ۲۰۰۵ بر تعطیلی پایگاه های امریکایی در آسیای مرکزی تاکید کرده است. در هر حال بعد از شکستی که امریکا در جنگ تابستان گذشته در قفقاز تجربه کرد این دومین شکست بزرگ امریکا در منطقه دو سوی خزر در شش ماه اخیر محسوب می شود و نشان می دهد که امریکا برای حل مشکلات خود در افغانستان و منطقه، نیاز به تغییر اساسی سیاست های خود بویژه در قبال روسیه و ایران را دارد.
دیدگاه خود را بنویسید