مصاحبه با هفته نامه سازمان صداوسیما آذر ۱۳۹۳ بمناسبت هفته پژوهش
لطفا درباره فعالیت های واحد پژوهش های کاربردی برون مرزی اطلاعاتی برای مخاطبان هفته نامه ارایه فرمایید.
واحد پژوهشهای کاربردی از سال ۱۳۷۶ و با هدف پشتیبانی محتوایی شبکه های رادیویی و تلویزیونی و عوامل برنامه ساز و خبری در معاونت برون مرزی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران شروع به کار کرده و در طول نزدیک به دو دهه فعالیت توانسته است با انجام بیش از دویست و بیست طرح پژوهشی، محتوای بسیاری از برنامه های تولیدی رسانه برون مرزی را تامین نماید. علاوه بر حفظ چارچوبهای علمی و پژوهشی آثارکه ویژگی ذاتی فعالیتهای تحقیقاتی است مهمترین ویژگی این پژوهش ها داشتن صبغه برون مرزی وکاربردی بودن آن در رسانه برون مرزی می باشد ، همانطوریکه مقام معظم رهبری می فرمایند: باید تحقیقات ما کاربردی باشد .
چه تغییراتی در شرح وظایف و ماموریت این واحد ایجاد شده است؟
در گذشته اصلی ترین ماموریت واحد ، انجام و ارایه پژوهش برای برنامه سازی با توجه به نیاز شبکه های رادیویی و تلویزیونی معاونت برون مرزی در قالب « پژوهش های کاربردی سالانه» بود . اکنون در عین حال که این روند با توسعه کمی و کیفی آن همچنان ادامه دارد ، تغییراتی نیز ایجاد شده است . از یک سو پژوهش های کاربردی سالانه تنها معطوف به پژوهش منجر به برنامه سازی نیست بلکه پژوهش های با هدف تدوین راهبردهای اجرایی و تصمیم سازی، ایجاد یا اصلاح ساختارها جدید بر اساس ابلاغ معاون محترم برون مرزی صورت می گیرد. ضمن اینکه از مهر ماه سال ۹۳ محصول پژوهشی جدیدی با عنوان “مجموعه راهبردهای پژوهشیِ رسانه ای و کاربردی ” تولید می شود که با هدف تولید پژوهش های زودبازده طراحی شده است.
علاوه بر این فعالیت جدیدی نیز آغاز شده است که به صورت فهرست وار می توان به رصد و ارسال پژوهش های اندیشکده های معتبر جهانی ، طراحی مجدد و توسعه فعالیت سایت اینترنتی واحد پژوهش های کاربردی ،تغییر فرایند اجرایی پژوهش در واحد پژوهش های کاربردی برون مرزی به منظور ارتقاء کیفیت محتوایی و کاربردی کردن آنها، تعامل با مراکز پژوهشی و جذب پژوهشگران نخبه و برجسته از طریق فراخوان اینترنتی برای انجام پژوهشهای بنیادی نظیر پژوهش گروههای تکفیری متحد داعش در اقصی نقاط جهان ، تغییر ترکیب شورای پژوهشی واحد با محوریت استفاده از تجارب پیشکسوتان برون مرزی، برگزاری اولین گردهمایی پژوهشگران و کارشناسان تحقیقات سیاسی معاونت برون مرزی ،تهیه و ارسال نسخه الکترونیکی پژوهش های سه سال اخیر ،توسعه چهار برابری دامنه بانک اطلاعاتی پژوهشگران مرتبط با واحد پژوهش های کاربردی برون مرزی ،حضور و تهیه گزارش کاربردی از همایش های علمی مختلف برای برون مرزی ، ارایه مقاله و سخنرانی درکنفرانس های علمی و مصاحبه ،نگارش تحلیل در موضوعات دارای اولویت برای برون مرزی و سازمان: از جمله تحلیل« تفرقه قومی ؛ آخرین تیر ترکش دشمن » (به بهانه حواشی برنامه فیتیله )، «تروریسم علیه پرس تی وی » (به بهانه مرگ مشکوک خبرنگار پرس تی وی در ترکیه ) در روزنامه جام جم ،مشارکت در مباحث اندیشکده های پژوهشیِ مجازی معتبر و ارسال محصولات پژوهشی ذیربط آنها ،اخذ نیازهای نظرسنجی شبکه های رادیویی و تلویزیونی برون مرزی و همکاری با مرکز پژوهش و سنجش افکار سازمان برای نظر سنجی و نیاز سنجی از مخاطبین شبکه های رادیویی و تلویزیونی برون مرزی می توان نام برد .
درباره مجموعه راهبردهای پژوهشی رسانه ای و کاربردی توضیحاتی ارایه فرمایید :
این مجموعه پژوهشی با هدف تشکیل اطاق فکر در برون مرزی و بمنظور تقویت هرچه بیشتر جایگاه پژوهش در معاونت از مهر ماه ۹۳ تهیه می شود.این مجموعه بر انجام پژوهش های زودبازده تولیدمحور درباره تحولات مهم بین المللی و همچنین دیگر موضوعات مدنظر معاونت استوار است و هدف اصلی آن رفع فاصله بین پژوهش و تولید می باشد . ارکان اصلی مجموعه راهبردهای پژوهشی رسانه ای و کاربردی عبارتند از : تحلیل راهبردی رویدادها، تبیین مواضع کشورمان ، سناریو پردازی با رویکرد آینده پژوهی، ارائه راهبردها و پیشنهادهای رسانه ای و کاربردی در سه محور ایجابی ، سلبی و ترویجی ، ارایه ایده برنامه سازی ، پیشنهاد واژگان مناسب رسانه ای برای برنامه سازان ۳۴ رادیو و ۷ شبکه تلویزیونی برون مرزی.
تاکنون ۲۵ عنوان پژوهش در قالب مجموعه راهبردهای پژوهشی رسانه ای و کاربردی” منتشر شده است که عناوین تعدادی از آنها عبارتند از : «بررسی تحولات یمن و چشم انداز آن»، «تحلیل روندی و محتوایی مذاکرات هسته ای و چشم انداز آن» ، «بررسی چشم انداز داعش؛ اهداف و پیامدهای ائتلاف بین المللی علیه آن» و « پیامدهای سیزده سال حضور اشغالگران در افغانستان » ، مذاکرات هسته ای و دیپلماسی رسانه ای جمهوری اسلامی ایران ، رسانه و واژگان هسته ای، سقوط پرسش برانگیز نفت از ژوئن ۲۰۱۴:تکانه ای متعارف یا توطئه؟ چشم انداز بحران لیبی ،معادلات سیاسی مناطق کردنشین شمال سوریه و سناریوهای پیش رو ،بررسی منافع سیاسی و اقتصادی غرب در حمایت از تجاوز نظامی رژیم عربستان سعودی به یمن ، علل و ابعاد سرکوب شیعیان در نارداران جمهوری آذربایجان و تحرکات جدید نظامی روسیه در سوریه ؛ علل ، پیامدها و سناریوها می باشند .
اتاق فکر در برون مرزی چه جایگاهی دارد؟
تصور اطاق فکر بدون بکارگیری و استفاده از پژوهش و پژوهشگر غیرعلمی می باشد. شکل گیری و کارآمدی اتاق های فکر در سراسر جهان با تکیه بر پژوهش می باشد. اساسا اتاق فکر، (Think tank) نظریه پردازان و اندیشمندان و پژوهشگران خبره را به خدمت می گیرند تا براساس روشهای جمع اندیشی و بهرهگیری حداکثری از خرد جمعی برای مسائل کلان، تحلیل ها و دستورالعمل هایی برای سیاست گذاری فراهم کنند. از این منظر، اتاق فکر برونمرزی در دو قالب فعالیت می کند . یکی در قالب شورای پژوهشی برون مرزی که متشکل از زبده ترین پیشکسوتان برونمرزی و صاحبنظران می باشد و دوم در قالب مجموعه راهبردهای پژوهشی رسانه ای و کاربردی . به این معنا که موضوعات ابلاغی معاونت محترم برون مرزی ، پس از طرح در نشست اطاق فکر برونمرزی با حضور صاحبنظران ذیربط و ایجاد نوعی توفان فکری، در قالب مجموعه راهبردهای پژوهشی رسانه ای و کاربردی ارایه می شود.
برای هر دو مورد می توانید مثالی بزنید :
بله بعنوان نمونه در سالجاری پس از برگزاری نشست اطاق فکر در قالب شورای پژوهشی ، پژوهش مهمی با عنوان ” ضرورت راه اندازی سیمای روسی و تدوین راهبرد آن ” انجام شد ، در این پژوهش علاوه بر تبیین ضرورت ها و موانع راه اندازی سیمای روسی ، مدل مطلوب برای آن نیز ارایه شده است .
همچنین در قالب محورهای اطاق فکر مجموعه راهبردهای پژوهشی رسانه ای و کاربردی،پژوهشهای راهبردی با عنوان ضرورت بازنگری در فرستنده های موج کوتاه برون مرزی و تبعات پخش شبکه های ترکمنی ازیاه ست (ارایه راهبرد برای رادیو ترکمنی ) انجام شده است .
مهمترین دغدغه پژوهش در سازمان ، فاصله پژوهش و تولید (پخش در آنتن) است ، ارتباط حوزه های پژوهش وبرنامه سازی در برون مرزی چگونه است ؟
پژوهش در برون مرزی از دوران حضور جناب آقای دکتر سرافراز در معاونت برون مرزی بر محوریت کاربردی بودن بنیانگذاری شده است و با عنایت جناب آقای دکتر اخگری این روند از طریق مصوبه های شورای طرح و برنامه معاونت تقویت شده است. فرایند پژوهش در برون مرزی از مرحله نیاز سنجی تا تهیه پژوهش و تبدیل پژوهش به برنامه های رادیویی و تلویزیونی موید این موضوع است . مراحل این روند عبارتند از :
• اخد موضوعات و نیازهای پژوهشی از رادیوهای و شبکه های تلویزیونی برونمرزی
• تعیین اولویت های پژوهشی در اطاق فکر در قالب شورای پژوهشی
• تهیه و تدوین پژوهشها ، ارسال و ابلاغ آنها توسط معاون محترم برون مرزی
پس از این مرحله پژوهشها در سه قالب به تولید (آنتن) می رسند:
۱. تهیه سه تا پنج برنامه تولیدی از هر پژوهش توسط اداره کل خبر و تفسیر (با رویکرد بهره برداری همه رادیوها)
۲. ارایه طرح رادیویی به شورای طرح و برنامه برونمرزی برای هر پژوهش توسط رادیوهای تخصصی مرتبط با موضوع پژوهش (تولید حداقل ۱۳ برنامه )
۳. تولید برنامه مستند از پژوهش ها که نمونه بارز آن اختصاص تعدادی از قسمت های مستند پرس تی وی به پژوهش های ارسالی می باشد .
علاوه بر این ، پژوهش ها به صلاحدید معاون محترم برونمرزی ،به ریاست محترم سازمان ، معاونت ها و ارگانهای دیگر نیز ارسال می شود .
همچنین پژوهش ها در قالب مقالات پژوهشی نیز جهت بهره برداری علاقمندان در سایت اینترنتی واحد بارگذاری می شوند .
در سال ۱۳۹۴ واحد پژوهش های کاربردی چه پژوهش هایی را در دست تهیه داشته است ؟
امسال بیش از سی عنوان پژوهش در قالب پژوهش های کاربردی سالانه و مجموعه راهبردهای پژوهی رسانه ای و کاربردی تهیه شده است که علاوه بر رشد قالب توجه کمی ، با تغییر فرایند اجرایی و نظارتی پژوهش ها، توسعه کیفی نیز داشته است . عناوینی تعدادی از این پژوهش ها که در قالب پژوهش های کاربردی سالانه تهیه شده اند ، عبارتند از : نقش هالیوود در پیشبرد سیاست اسلام هراسی، بررسی موانع جریان های شیعی در تاریخ معاصر قفقاز ،خشونت پلیس در جامعه آمریکا با تمرکز بر اقلیتها، چالشهای مهاجرت مسلمانان در اروپا، تحولات مصر در دوران عبدالفتاح السیسی و آینده اخوانالمسلمین، دستاوردهای جریان بیداری اسلامی و چشمانداز آن در خاورمیانه ،جایگاه زنان در فعالیتهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی ازبکستان.
همچنین بیش از ۱۵ عنوان پژوهش نیز در قالب مجموعه راهبردهای پژوهشی رسانه ای و کاربردی منتشر شده است که عناوین تعدادی از آنها که عبارتند از : بررسی انقلاب مردم بحرین ، علل و ابعاد سرکوب شیعیان در نارداران جمهوری آذربایجان، تحرکات جدید نظامی روسیه در سوریه ، ارزیابی از چشم انداز ایران هراسی در دوران افول تدریجی قدرت آمریکا، بررسی منافع سیاسی و اقتصادی غرب در حمایت از تجاوز نظامی رژیم عربستان سعودی به یمن، بهاییت در جمهوری آذربایجان و پیوندهای آن با صهیونیسم، ویروس ابولا و منافع تجاری، سیاسی و نظامی آمریکا، وجوه اشتراک مبانی فکری، اهداف و اقدامات تروریستی رژیم صهیونیستی و داعش
با توجه به تحرکات گسترده گروه تروریستی داعش در رسانه ها ، در این خصوص چه پژوهش هایی تهیه شده است ؟
شاید بتوان گفت جامع ترین پژوهش ها با رویکرد رسانه ای درباره گروه تروریستی داعش در معاونت برون مرزی انجام گرفته است. بطوریکه تنها در سالجاری هفت عنوان پژوهش در موضوع گروه تروریستی – تکفیری داعش انجام و در اختیار شبکه های رادیویی و تلویریونی برون مرزی قرار گرفته است که عناوین آنها عبارتند از :
۱. چشم انداز پدیده داعش در سوریه و عراق
۲. بررسی علل پیوستن جوانان اروپایی به داعش
۳. بررسی پدیده داعش در افغانستان و پاکستان
۴. جریان شناسی گروه های تکفیری متحد داعش در اقصی نقاط جهان
۵. ارزیابی تطبیقی مبانی اعتقادی گروه تروریستی داعش با قرآن، و سیره پیامبر اکرم ص
۶. وجوه تمایزمیان اسلام آمریکایی بامحوریت داعش بااسلام ناب محمدی بامحوریت انقلاب اسلامی
۷. بررسی ابزارها ، تاکتیک ها و رویکردهای رسانه ای گروه تروریستی داعش
چه برنامه هایی برای آینده مدنظر دارید ؟
با عنایت به راهبردها، اصول ، سیاستهای رسانه ملی در افق ده سال آینده برای برون مرزی مبنی بر تبدبل به سازمانی مستقل زیر نظر ریاست محترم رسانه ملی،و نیازهای پژوهشی حوزه های مختلف معاونت ، برنامه های کوتاه مدت و و بلند مدت متعددی برنامه ریزی شده است که رئوس تعدادی از آن عبارتند از :
– توسعه واحد پژوهش های کاربردی در چارچوب راهبردهای افق ده ساله برونمرزی با محوریت ایجاد سامانه پژوهشی برای تحقیقات افکار سنجی ، نظر سنجی و پژوهش های میدانی در جامعه مخاطبان به منظور اخذ بازخورد از آنان و افزایش اثربخشی برنامه ها و ارایه پیشنهادات لازم
– انتشار پژوهش های فاخر در قالب کتاب، ذ که از سال ۱۳۹۴ با تصویب انتشار دو پژوهش بررسی موانع جریانهای شیعی درقفقاز و پژوهش نقش هالیوود در پیشبرد سیاست اسلام هراسی در قالب آغاز شده است.
– انتشار ویژه نامه علمی ـ پژوهشی سالانه برون مرزی با محوریت بهره برداری از پژوهش ها درقالب مقالات علمی ـ پژوهشی (در مرحله دوم شش ماهه)
– برگزاری کنفرانس و همایش عملی به صورت انفرادی یا با مشارکت موسسات پژوهشی ذیربط
– مشارکت در تدوین استراتژی سالانه، میان مدت و بلند مدت برون مرزی با همکاری سایر واحدهای ذیربط معاونت
– امضای تفاهمنامه های همکاری پژوهشی با اندیشکده ها ، موسسات و مراکز پژوهشی ذیربط
– ارایه دیدگاهها و ملاحظات پژوهشی برای برنامه سازی از طریق حضور در جلسات طرح و برنامه برون مرزی
چه پیشنهادهایی برای تقویت هر چه بیشتر پژوهش در سازمان پیشنهاد می کنید ؟
راهکار عملی از یک سو احیاء و اجباری کردن کد پژوهش در برنامه سازی و از سوی دیگر بازنگری در مکانیسم های انجام پژوهش در بخش های مختلف سازمان است، پژوهشها در عین حال که از اصول مشترک علمی برخوردار هستند اما با توجه به تنوع بخش ها و کارکردهای رسانه ، نوعی بومی سازی پژوهش در هر بخش به منظور چابک کردن روند پژوهش و کاهش بورورکراسی اداری لازم است. این مهمترین نکته ای است که در تدوین نظام جامع پژوهشهای رسانه ای اهمیت دارد، مورد توجه قرار گیرد .در واقع پژوهش باید به عنوان لازمه و زیرساخت تصمیم گیریها و برنامه سازیها تعریف شود ، همانطوریکه مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) فرموده اند : عنصر تحقیق و پژوهش در همه جا بصورت یک اصل در مجموعه کارها باید مورد توجه قرار گیرد .
همانطوریکه ریاست محترم سازمان نیز تاکید کردند جهان عصرارتباطات را پشت سرگذاشته و به عصر پردازش اطلاعات وارد شده است، این عصر ویژگی های خاص خود را دارد که پژوهشگران رسانه ملی باید بر آن واقف باشند و آموزش در این روند موثر خواهد بود. از سوی دیگر متاسفانه بخش قابل توجهی از کارمندان سازمان که عنوان شغلی پژوهشگر دارند، در مراکز و مشاغل پژوهشی حضور ندارند که علی القاعده اهمیت دارد در این خصوص ساماندهی لازم صورت و بمانند دیگر سازمان ها، حق کارشناسی برای آنها در نظر گرفته شود . در هر حال شکی نیست که رسانه تاثیرگذار ، رسانه ای است که پژوهش مدار باشد ، امروز شاهد هستیم که شبکه های موفق بین المللی قبل از تولید ، در حین تولید و پس از تولید و پخش محصول رسانه ای خود از پژوهش استفاده می کنند .
درباره سایت اینترنتی واحد توضیح دهید:
بمنظور انعکاس مناسب اخبار و متون پژوهشی، و جذب پژوهشگران نخبه و انجام فراخوان های پژوهشی ، سایت اینترنتی واحد پژوهش های کاربردی برون مرزی به آدرس arc.irib.ir در سال ۱۳۹۳ مجدد طراحی شد . این سایت با داشتن دهها مقاله علمی و پژوهشی و نیز اطلاع رسانی از پژوهش های انجام شده در حدود دو دهه اخیر در برون مرزی ، مرجع علمی مناسبی برای پژوهشگران بویژه در حوزه سیاست بین المللی ، ارتباطات بین الملی و حقوق بین الملل می باشد .
دیدگاه خود را بنویسید