بموازات تشدید رقابت های مخرب روسیه و آمریکا در قفقاز، رزمایش «مرز ۲۰۰۸» سازمان پیمان امنیت جمعی با شرکت چهار هزار نظامی از روسیه، ارمنستان و تاجیکستان در ارمنستان برگزار شد. “نیکلای بوردوژا” دبیرکل سازمان پیمان امنیت جمعی یکی از اهداف برگزاری این رزمایش را کمک به حل اوضاع بحرانی به صورت مسالمت آمیز عنوان کرد.
“سیران اوهانیان” وزیر دفاع ارمنستان هم با تاکید به اینکه رزمایش «مرز ۲۰۰۸» اهمیت راهبردی دارد، ‌گفت: هدف اصلی این رزمایش حفظ امنیت و آرامش منطقه ای و بین المللی است.
ناظران سیاسی برگزاری این رزمایش را نشاندهنده تمایل اعضای پیمان امنیت جمعی به تقویت همکاریهای نظامی می دانند. پیمان امنیت جمعی که در آن روسیه ، بلاروس ، ارمنستان ، قزاقستان ، تاجیکستان ، قرقیزستان و ازبکستان عضویت دارند ، در حال حاضر تنها نهاد نظامی جامعه همسود است، این پیمان در سال ۱۹۹۹ با خروج گرجستان ، جمهوری آذربایجان و ازبکستان دچار شکاف شد البته ازبکستان در ژوئن سال ۲۰۰۶ مجددا به این پیمان پیوست. این کشورها ناکارآمدی امنیتی این نهاد را مهمترین دلیل خروج شان اعلام کردند. اما از آنجا که روسیه به این نهاد به عنوان چارچوبی برای مقابله با حرکت ناتو به سمت شرق نگاه می کند، درصدد تقویت این پیمان برآمد. این اقدامات بویژه پس از حادثه یازدهم سپتامبر که امریکا به بهانه مبارزه با تروریسم پایگاههایی را در دوسوی حوزه خزر در اختیارگرفت، افزایش یافته است. فروش سلاح ارزان قیمت به اعضای پیمان امنیت جمعی و برگزاری رزمایش های منظم از جمله اقدامات روسیه برای تقویت این پیمان می باشد.در این راستا نیز رزمایش «روبژ» یا «مرز» از سال ۲۰۰۵ هر ساله در یکی از کشورهای عضو سازمان پیمان امنیت جمعی برگزار می شود. این رزمایش تاکنون در کشورهای قزاقستان ، قرقیزستان و تاجیکستان برگزار شده است. رزمایش در حال اجرا در ارمنستان نیز در این راستا برگزار می شود. با وجود این برگزاری این رزمایش در شرایط کنونی از اهمیت ویژه ای برای مسکو برخوردار است. چه اینکه در حال حاضر گرجستان و امریکا مشغول برگزاری رزمایش بزرگی در پایگاه وازیانی گرجستان که پیش از این نظامیان روسی در آن مستقر بودند، هستند.
روسیه در پاسخ به این اقدام رزمایش را در نزدیکی مرز خود با گرجستان برگزار کرد و اکنون نیز با حضور پررنگ در رزمایش مرز_ ۲۰۰۸ این پیام را به امریکا داده است که حاضر به عقب نشینی از مواضع خود در قفقازنیست. در عین حال تاجکیستان و ارمنستان نیز هر کدام اهدافی را از حضور در این رزمایش دنبال می کنند. ارمنستان با برگزاری این رزمایش و حضور در برنامه های پیمان امنیت جمعی به دنبال تقویت مواضع خود در مناقشه قره باغ است. بویژه اینکه مناقشه قره باغ در روند حساسی قرار گرفته است، بطوریکه سرژسرکیسیان رئیس جمهوری ارمنستان اخیرا بر ضرورت آمادگی نیروهای نظامی این کشور، در صورت شکست مذاکرات صلح قره باغ تاکید کرد.
این موضوع بدان معناست که ارمنستان احتمال از سرگیری جنگ در مناقشه قره باغ را منتفی نمی داند و در نیتجه تقویت ارتش و حضور در رزمایش منطقه ای را در دستور کار قرارداده است.
تاجیکستان نیز که دارای مشکلات عدیده سیاسی و امنیتی با ازبکستان است، حضور در رزمایش های پیمان امنیت جمعی را به عنوان عاملی برای تقویت موقعیت منطقه ای خود می داند.
در یک جمعبندی کلی باید گفت برگزاری رزمایش مرز – ۲۰۰۸ پیمان امنیت جمعی نشان می دهد که روسیه بموازات تلاش برای تبدیل پیمان شانگهای به نهادی در برابر توسعه طلبی های امریکا و ناتو در منطقه، همچنان به پیمان امنیت جمعی به عنوان نهادی نگاه می کند که می تواند با محوریت روسیه در قبال توسعه ناتو به سمت شرق, نقش آفرینی کند. اما آنچه مسلم است اینکه تشدید صف آرایی های امنیتی _ نظامی در منطقه تاثیر منفی بر حل معضلات امنیتی منطقه خواهد گذاشت.