اقدام حدود سیصد روزنامه نگار ، روشنفکر و استاد دانشگاه در ترکیه در انتشار عریضه ای در اینترنت بمنظور عذرخواهی از ارامنه بخاطر حوادث ۱۹۱۵ جنجال سیاسی گسترده ای در این کشور به راه انداخته است. این اقدام که در تاریخ جمهوری ۸۵ ساله ترکیه بی سابقه است، واکنش های متعددی را به دنبال داشته است، بطوریکه حتی ستاد مشترک ارتش ترکیه نیز به این اقدام واکنش نشان داده است.در شرایطی که ارامنه مدعی اند در جریان حوادث جنگ جهانی اول یک و نیم میلیون نفر آنها توسط دولت عثمانی قتل عام شده اند، دولت آنکارا این موضوع را رد کرده و اعلام کرده است در حوادث آن سال هزاران کرد و ترک نیز قربانی شده و بسیاری از ارامنه بر اثر بیماریهای واگیردار فوت کردند . هر گونه اظهارنظر مغایر با این موضوع جزوء خطوط قرمز ترکیه محسوب می شود. پیش از این تعدادی از نویسندگان ترک تبار نظیر اورهان پاموک که در باره مساله کشتار۱۹۱۵ ارامنه نظرات مغایر با نظرات رسمی دولت مطرح کرده اند، تحت تعقیب قضایی قرار گرفته اند. در چنین شرایطی نیز برغم اینکه درعریضه اینترنتی عذرخواهی گروهی از روشنفکران ترکیه از ارامنه درباره حوادث سال ۱۹۱۵ از واژه “نسل کشی” استفاده نشده است، اما این اقدام اعتراض شدید مقامات و محافل ملی گرا در ترکیه را باعث شده است. به دنبال انتشار عریضه عذرخواهی در اینترنت و امضای آن توسط ۱۵ هزار نفر در یک هفته، متین دوراک، سخنگوی ستاد مشترک ارتش ترکیه ضمن مخالفت شدید با این ایده گفت” ما این اقدام را حرکتی درست نمی دانیم و عذرخواهی از ارامنه به همان اندازه که نادرست است می تواند نتایج زیان آوری نیز در پی داشته باشد.” رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه نیز از این اقدام به شدت انتقاد و تاکید کرد از این عریضه حمایت نمی کند و به جمع افراد عذرخواهی کننده نیز نخواهد پیوست.
اقدام اخیر روشنفکران ترکیه در انتشار عریضه عذرخواهی در اینترنت پس از آن صورت گرفت که دهها اندیشمند ارمنستان در نامه ای سرگشاده به عبدالله گل رییس جمهور ترکیه ، به رسمیت شناخته شدن کشتار ۱۹۱۵ ارامنه بعنوان نسل کشی را خواستار شدند. به باور کارشناسان این اقدام تعدادی از روشنفکران ترکیه از چند جهت موجب ناخرسندی و نگرانی دولت آنکارا شده است . دولت آنکارا بارها کشتارارامنه در سال ۱۹۱۵ ارامنه را رد کرده و با اعلام اینکه در حوادث آن سال ترکها و کردها نیز قربانی شده اند، خواهان تشکیل کمیسیون مشترکی از مورخان ترک و ارمنی برای بررسی این موضوع شده است. ارمنستان اگرچه حدود دو سال پیش این پیشنهاد را رد کرد اما در جریان سفر اخیر ادوارد نعلبندیان وزیر امورخارجه این کشور به آنکارا به تشکیل این کمیسیون تمایل نشان داده است. در چنین شرایطی انتشار عریضه اینترنتی عذرخواهی، موجب تضعیف موقعیت دولت آنکارا در مذاکرات عادی سازی مناسبات با ارمنستان می شود. اگر چه “سنگیز اختر”، یکی از مبتکران این عرضه اینترنتی اعلام کرده است که هدف از این اقدام تائید یا رد نسل کشی نیست ، بلکه شکستن ممنوعیت صحبت درباره این حوادث در ترکیه است، اما از نظر محافل ملی گرا عذرخواهی بمعنای تائید مواضع ارمنستان است. محافل دولتی ترکیه نگران هستند که با پذیرش ادعای ارمنستان مبنی بر نسل کشی ارامنه در سال ۱۹۱۵ ، مسایلی نظیر ادعاهای ارضی یا بحث غرامت ازسوی ارمنستان یا ارامنه دیاسپورا مطرح شود. از اینرو تاکنون دولت ترکیه به رغم شناسایی کشتار ۱۹۱۵ ارامنه بعنوان نسل کشی از سوی بسیاری از کشورهای غربی ، حاضر به تائید این موضوع نشده است.
نکته مهم اینکه انتشار عریضه عذرخواهی از ارامنه در اینترنت در شرایطی صورت می گیرد که روند عادی سازی مناسبات آنکارا و ایروان بدنبال دیدار سپتامبر گذشته عبدا… گل رئیس جمهوری ترکیه از ایروان به بهانه تماشای مسابقه تیم های ملی فوتبال دو کشور، وارد مرحله حساسی شده است . از اینرو برخی از محافل ترکیه معتقدند احتمال دارد انتشار این عریضه در این مقطع با “اهداف خاصی” صورت گرفته باشد. واقعیت این است که طرح شدن مساله کشتار ۱۹۱۵ ارامنه در ترکیه و غلیان احساسات می گرایانه می تواند روند عادی سازی مناسبات ارمنستان و ترکیه را با شکست مواجه سازد، موضوعی علی باباجان وزیر خارجه ترکیه نیز به آن اذعان کرده است.یک بار در سال ۲۰۰۰ مطرح شدن مساله کشتار ۱۹۱۵ ارامنه فعالیت کمیسیون ظاهرا غیردولتی “آشتی ترکیه و ارمنستان” را به شکست کشاند. برخی از کارشناسان معتقدند این ایده عملا دولت اردوغان وعبدا.. گل رئیس جمهوری ترکیه را با مشکلات جدیدی مواجه می سازد . چه اینکه برخورد دولت با مبتکران این عریضه انتقادات اتحادیه اروپا را بدنبال خواهد داشت و عدم برخورد نیز موجب متهم شدن دولت به زیرپا گذاشتن منافع ملی و خطوط قرمز ترکیه از سوی ملی گرایان در آستانه انتخابات شهرداریها می شود. در این راستا بدنبال اظهار نظر عبدا… گل رئیس جمهوری ترکیه مبنی بر اینکه انتشار عریضه اینترنتی نشاندهنده وجود دموکراسی در ترکیه است، خانم جانان آریتمان نماینده پارلمان ترکیه از حزب مخالف خلق جمهوری این کشور گفت : سفر گل به ایروان دست و پای مبتکران این طرح را باز کرد. این نماینده مجلس ترکیه همچنین با ادعای ارمنی بودن مادر عبدالله گل تصریح کرد: رییس جمهورنباید با بهره گیری از ریشه های قومی خود از این طرح حمایت کند. وی پیشنهاد بررسی اصلیت عبدالله گل و برملا کردن ارمنی بودن مادر وی را ارایه کرد. مجموع این تحولات نشان می دهد که لائیک ها پس از چندین بار شکست برای تخریب وجهه حزب عدالت وتوسعه وعبدا… گل، این بار بدنبال استفاده از مساله ارامنه هستند و امیدوارند بویژه با توجه به تبعات بحران مالی جهانی بر ترکیه بتوانند موقعیت این حزب را تضعیف کنند .