دکتر احمد کاظمی
مدیر پژوهش های کاربردی ، دکترای حقوق بین اللمل و پژوهشگر رسانه

۱-ظرفیتهای سیاسی و رسانه ای بالقوه و بالفعل جنبش عدم تعهد چیست؟
جنش عدم تعهد با ۱۲۰ عضو و ۲۱ کشور ناظر بیش از دو سوم اعضای سازمان ملل و ۵۵ درصد جمعیت دنیا را تشکیل می‌دهند، از اینرو این جبنش از ظرفیت های فراوان سیاسی و رسانه ای برخوردار است . اساسا فلسفه تاسیس این جنبش مقابله با دنیای دو قطبی بوده است و علیرغم فروپاشی شوروی، همچنان به دلیل رویکرد هژمونیک آمریکا برای یکجانبه گرایی، پتانسیل های لازم برای همکاری در این جنبش وجود دارد. به همین دلیل است که علیرغم برخی از دید گاههای حذفی ، بعد از فروپاشی شوروی تاکنون جنبش نم به حیات سیاسی خود ادامه داده است . اگر چه از منظر ماهیت نظام های سیاسی، کشورهای جنبش عدم تعهد دارای تفاوت های اساسی هستند اما از منظر تاکید بر چندجانبه گرایی و برابری حاکمیت کشورها، احترام به اصول بین المللی و تمامیت ارضی کشورها و عدم مداخله در امور داخلی کشورها ، اعضای نم دیدگاه واحدی دارند، همکاریهای سیاسی این کشورها با توجه به ساختار ناعادلانه شورای امنیت، از منظر کمک به برقراری صلح و امنیت بین المللی اهمیت دارد کما اینکه کشورهای عضو نم، بانیان اصلی بسیاری از کنوانسیون ها و قطعنامه های حقوق بشری و قطعنامه اتحاد برای صلح در مجمع عمومی سازمان ملل بوده اند و بر استفاده صلح آمیز کشورها از انرژی هسته ای، عدم تبعیض و مقابله با نژاد پرستی و لغو تحریم ها در سطح بین المللی کرده اند. از جنبه رسانه ای، همکاری های میان کشورهای عضو جنبش عدم تعهد به اندازه ، همکاریهای سیاسی میان این کشورها نبوده است که مهمترین دلیل آن نبود یک بلوک یا ائتلاف رسانه ای و نابرابری سطوح رسانه ای در این کشورها می باشد.

۲-چگونه می توان از این ظرفیتها در چارچوب منافع کشورهای عضو استفاده کرد؟
جنگ اوکراین و ناکارآمدی شورای امنیت و رویکرد افسارگسیخته آمریکا و متحدانش برای استفاده از ابزار تحریم ها و نیز ناتوانی سازوکارهای سازمان ملل برای مقابله با ارتکاب جنایات بین المللی از سوی رژیم صهیونیستی در فلسطین و ائتلاف سعودی در یمن و ائتلاف ایساف در افغانستان، نشان داد که با گذشت بیش از شش دهه از تاسیس جنبش عدم تعهد، امروز بیش از هرزمان دیگری برای تقویت همکاریها میان جنبش عدم تعهد ضرورت وجوددارد. از منظر سیاسی کشورهای عضو عدم تعهد می توانند در زمینه ایجاد پیمان های مشترک پولی برای مقابله با تحریم ها ، تقویت چندجانبه گرایی در روابط بین المللی، خلع سلاح هسته ای، حمایت از فعالیت صلح آمیز هسته ای کشورها، فشار به قدرتهای بزرگ برای عمل به تعهدات اقلیمی شان و تقویت حقوق بین الملل و مقابله با سیاسی شدن نهادهای حقوق بشری سازمان ملل همکاری نمایند .
از منظر رسانه ای اگرچه یک بلوک رسانه ای میان کشورهای عضو عدم تعهد وجود ندارد، اما بلوک های رسانه ای منطقه ای وجود دارد که در آنها اغلب اعضای جنبش عدم تعهد حضور دارند . از جمله می توان به اتحادیه بین‌المللی رادیو آماتورIARU ،اتحادیه رادیو تلویزیونی آسیا-اقیانوسیه ABU و اتحادیه رادیو و تلویزیون های اسلامی اشاره کرد ، بنابراین می توان همکاری رسانه ای در ذیل جنش عدم تعهد را هم از طریق این اتحادیه ها یا ائتلاف های رسانه ای و هم از طریق همکاریهای چندجانبه را تقویت کرد تا زمینه ایجاد «بلوک رسانه ای جنش عدم تعهد» فراهم شود.

۳-ج.ا.ا چگونه می تواند از این ظرفیت در چارچوب منافع ملی بهره برداری کند؟
جنبش عدم تعهد به پشتوانه‌ جمعیت فراوان و قلمرو وسیع و با توجه به آراء خود در مجامع بین‌المللی، می‌تواند قطب جدیدی از قدرت را در جهان چندقطبی آینده پایه‌گذاری کند. از این منظر اهمیت دارد از ظرفیتهای این جنبش برای ایجاد باشگاه ضد تحریم های غرب، مقابله با نقض قواعد حقوق بین الملل از سوی آمریکا و متحدانش ، مقابله با تروریسم دارویی و تروریسم سایبری، مقابله با دزدی دریایی، تقویت بُعد برون مرزی یرویکرد اقتصادمقاومتی، مقابله با جنایات بین المللی و آپارتاید رژیم صهیونسیتی، مقابله با تروریسم تکفیری و افراطی گرایی، مقابله با توهین به ادیان، مقابله با مواد مخدر و جنایات سازمان یافته، همکاری در امور مهاجرین و آوارگان ، پیگیری صلح و ثبات در افغانستان و همچنین موضوع لزوم تغییر در ساختار ناعادلانه شورای امنیت استفاده شود.
از منظر رسانه ای نیز بویژه در دوره تحولی صداوسیما که شعارهای هویت محوری و عدالت گستری مطرح می شود ، اهمیت دارد موضوع تاسیس بلوک رسانه ای کشورهای جنش عدم تعهد با جدیت از سوی رسانه ملی پیگیری شود.