*دکتر احمد کاظمی

برای هزاران سال قفقاز بخشی از ایران بوده است و به لحاظ تاریخی، ایران «کشور میزبان» در این منطقه محسوب می شود. قفقاز بخشی از حوزه تمدنی، فرهنگی و تاریخی ایران محسوب می شود. چه در جنگ اول و چه در جنگ های دوم و سوم قراباغ، موضع ایران، تاکید بر تمامیت ارضی، حاکمیت و استقلال این کشورها بوده است که منطبق بر اصول بنیادین منشور سازمان ملل است. به دلیل پیوند های تاریخی، فرهنگی، دینی و نژادی و همچنین وجود مرز طولانی با قفقاز، تهران همواره به تحولات این منطقه حساس می باشد. تحولات پس از ۲۰۲۰ (جنگ دوم قراباغ ) -که بر جاه طلبی های ژئوپلیتیکی قرار گرفته اند- ، نه تنها امنیت ملی ایران، بلکه امنیت ملی روسیه و چین را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. چرا که «جنگ دوم قراباغ» پوششی برای اجرای طرح تنش زایانه «دالان تورانی ناتو» می باشد. این دالان قرار است با تجزیه جنوب ارمنستان (استان سیونیک)، باصطلاح «جهان ترک» را با ایده انگلیسی «پان تورانیسم» از ترکیه تا  آسیای مرکزی و مناطق اویغورنشین چین تشکیل دهد. جهان ترک قرار است به عنوان «بازوی ترکی ناتو»، معادلات انرژی و ترانزیتی این منطقه را به گونه ای  طرح ریزی بکند که به ضرر ایران، روسیه و چین باشند. طراحان باصطلاح «جهان ترک»، با راه اندازی یک «دالان قومی»، هدف ایجاد گسل های قومی در مناطق آذری و ترکمن نشین ایران، مناطق ترک و تاتار نشین روسیه و مناطق اویغورنشین چین را دنبال می کنند. بنابراین تحولات پس از جنگ دوم قراباغ، بخشی از یک «فتنه کلان» برای ضربه زدن به جایگاه و منافع ژئوپلیتیکی، ژئواکونومیکی و ژئوکالچرال ایران، روسیه و چین در روند «گذار به نظم نوین جهانی»، و با استفاده از ظرفیت های منطقه قفقاز و آسیای مرکزی می باشد. به همین دلیل نیز، علیرغم آزادی قراباغ و همه مناطق اشغالی جمهوری آذربایجان، ادعاهای ارضی باکو علیه ارمنستان ادامه دارد. جمهوری آذربایجان که تا چند سال پیش بدون اجازه بیگانگان، از آزاد کردن یک متر از خاک خود نیز عاجر بود، اکنون در سایه این «فتنه ژئوپلیتیکی» و با حمایت ترکیه، انگلستان و رژیم صهیونیستی، نام جعلی «زنگزور غربی» را بر استان سیونیک ارمنستان گذاشته و با نقض منشور سازمان ملل، اقدام به تهدید تمامیت ارضی یک کشور دیگر کرده است. رویکردی که «مایکل روبین» در تحلیل خود با عنوان «آیا الهام علی اف، صدام حسین جدید است؟۱» در آوریل ۲۰۲۱ در اندیشکده «امریکن اینترپرایز» به درستی آن را تفسیر کرده است. شکی نیست که مطابق با منشور سازمان ملل و قواعد آمره حقوق بین الملل؛ ایران، چین و روسیه اجازه چنین تغییرات مرزی و ژئوپلیتیکی را نخواهند داد؛ بویژه اینکه مسکو اخیرا متوجه ابعاد جدیدی از سیاست های فریبکارانه باکو و آنکارا در قفقاز شده است. ضمن اینکه شکل گیری دالان تورانی ناتو و باصطلاح جهان ترک، خطری جدی علیه امنیت اروپا نیز می باشد؛ چرا که موجب ایجاد نئوعثمانیسم تهاجمی در ترکیه خواهد شد؛ از اینرو نیز قطعنامه پارلمان اروپا علیه جمهوری آذربایجان در اکتبر ۲۰۲۳ و مواضع اخیر فرانسه در قبال ارمنستان، معنادار هستند.

  1. https://www.aei.org/op-eds/is-azerbaijans-ilham-aliyev-the-new-saddam-hussein/